―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
301 
www.academiascience.uz
orqali ularning orasidagi farqlarni topishga o`rgatishi lozim. Yoki shu harf bilan 
boshlanuvchi so`zlarni yozdirish va ayttirish ham samaralidir. Buning uchun har bir 
o`quvchiga bittadan toza qog`oz tarqatiladi va unga bosh B va D harflarini bir qator 
yozish topshiriladi. Ikkinchi topshiriq sifatida harflar tagidan shu harflar bilan 
boshlanuvchi biror narsa rasmini chizish beriladi: 
―B‖ harfiga – bayroq, baliq, barg… 
―D‖ harfiga- daraxt, do`ppi, dutor… 
Tovushni to`g`ri anglagan o`quvchi rasm chizishda ham adashmaydi. To`g`ri 
anglay olmagan o`quvchi esa rasm chizishda xatolikka yo`l qo`yadi va bu holatni 
o`qituvchi kuzatish orqali bilib olishi muhim. Bu mashg`ulot orqali o`qituvchi 
o`quvchining idrok qilish faoliyati qay darajada ekanini anglab topshiriq turini 
o`zgartirib 
boradi. 
Ko`p 
hollarda 
o`zlashtirmslik 
sabablari 
orasida 
o`qituvchilarimizning psixologik bilimlari va ta`sirlari ham juda katta deb o`ylayman. 
Boshlang`ich sinf o`qituvchilarida zarur bo`lgan psixologik bilimlarning ahamiyatini 
quyidagi holatlarda ko`rishimiz mumkin. 
Birinchidan, bolalar psixologiyasini yaxshi bilmaslik (bola holatini anglamaslik, 
bolalarda zaruriy motivatsiyani yuzaga keltira bilmaslik, ularning qiziqish va 
intelektual xususiyatlarini o`rgana olmaslik). 
Ikkinchidan, o`qitish, o`rgatish uslublarining bir xilligi yoki kamligi (interfaol 
ta`lim metodlari, amaliy o`yin usullaridan foydalanmaslik, muammoli vaziyatni 
yuzaga keltira olmaslik) o`quvchilarda o`rganilayotgan materiallar bo`yicha qiziqish 
uyg`otolmaslik va diqqatni jalb qilolmaslikka sabab bo`ladi. 
Uchinchidan, dars jarayonida mavzuni o`quvchilarga yetkazib berishda ketma- 
ketlikning, mantiqiy va uzviylikning ta`minlanmaganligi, o`qitish jarayonida zarur 
didaktik talablar va prinsiplar, shuningdek, hissiy o`qitishga amal qilmaslik. 
To`rtinchidan, o`tilgan materiallarni mustahkamlamaslik, uy vazifalarini pala- 
partish ko`rsatish yoki tushuntirish, o`quvchilarni mustaqil fikrlashga yo`naltiruvchi 
faoliyatga unday olmaslik. 
Beshinchidan, yetarli o`zlashtirishga erishmagan o`quvchilar bilan alohida 
ishlamaslik. 
Bolalar bilimida bo`shliq paydo bo`lishiga olib keladigan psixologik sabablar 
quyidagilardir: 
- didaktik va tarbiyaviy ta`sirlarning yo`qligi, o`quvchilarning o`zlashtirish 
natijalari, shuningdek, psixologik va pedagogik jihatlarining e`tiborga olinmasligi; 
- boshlang`ich sinflarda me`yorda o`qish uchun noqulay sharoitlarning kishi 
istamagan holda vujudga kelishi (uzoq davom etgan kasallik, jismoniy nuqsonlar, 
holsizlik), turmush sharoitining noqulayligi, ota- onalarning e`tiborsizligi, 
maktabning yashash joyiga nisbatan uzoq masofada joylashuvi; 

---