Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
 
 
 
 
32 
www.academiascience.uz
MUSTAQILLIK YILLARIDA O‟ZBEKISTONDA PAXTA SANOATI 
TIZIMIDAGI O‟ZGARISHLAR 
Qosimov Dilmurodjon A‘zamjonovich 
NamDu tarix yo‘nalishi magistranti 
[e-mail]
 
Annotatsiya:
Ushbu maqolada mustaqillik yillarida O‘zbekistonda paxta 
sanoatidagi o‘zgarishlar ishlab chiqarish tizimining takomillashuvi, o‘zbek paxtasiga 
dunyo davlatlarining baxo berishi va munosabati haqida so‘z yuritiladi.
Kalit so‘zlar:
Paxta sanoati, ekin maydonlari, qayta ishlash, qishloq xo‘jaligi, 
paxta tozalash zavodlari, yog‘-moy sanoati, xorijiy hamkorlar. 
 
O‘zbekiston mustaqillikka erishgandan so‘ng dunyo bozorida o‘zbek paxtasini 
raqobatbardoshligini yanada oshirish maqsadida, paxta va paxta mahsulotlari sifatiga 
va paxtani qayta ishlash korxonalariga qaratilayotgan ahamiyat sezilarli darajada 
o‘zgardi. Hozirgi kunda barcha paxta tozalash korxonalarida zamonaviy, resurs 
tejaydigan texnika va texnologiyalar joriy qilinib, arzon tannarxlarda, paxta xom 
ashyosi sarfini tejagan xolda yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqarilmoqda. 
O‘zbekiston tabiiy resurslarga boy davlatdir. Eng avvalo respublikada 4,2 
mln.ga sug‘oriladigan yerlar mavjuddir. Ana shu yerlar Markaziy Osiyoda 
yetishtiriladigan paxtaning 3/4 qismini tashkil qiladi. O‘zbekiston yer osti boyliklari 
bilan xaqli ravishda faxrlanadi. Mashhur Mendeleev dariy sistemasining deyarli 
barcha elementlari topilgan. O‘zbekiston xududi doirasida shakllantiruvchi yillik suv 
oqimi 10 kub km.ga yaqin. Boshqa mamlakatlar hududidan oqib keluvchi suv oqimi 
89 kub km.ni tashkil qiladi[1.22]. 
Ilgari O‘zbekiston o‘zini yoqilg‘i-energetika resurslari bilan ta‘minlash uchun 
ularni katta miqdorda import qilar va bunga 600 ming tonna paxta tolasi qiymatiga 
teng pul mablag‘lari sarflanar edi. Yoqilg‘i-energetika mustaqilligiga erishish 
O‘zbekistonni bu sohada chetga qaramlikdan va katta miqdordagi valyuta sarfidan 
xoli etdi. Tarkibiy o‘zgarishlar natijasida O‘zbekiston oziq-ovqat ta‘minotida ham, 
mustaqillik tomon jiddiy qadam tashladi. Bunga birinchi navbatda, don ishlab 
chiqarishni rivojlantirish orqali erishildi. Natijada, O‘zbekistonning donga bo‘lgan 
talab-ehtiyojlarining 90%dan ziyod qismi o‘z ishlab chiqarishi hisobidan 
qondiriladigan bo‘ldi. 
Paxta xomashyosini dastlabki ishlovga tayyorlash, saqlash, qayta ishlash 
samaradorligini oshirishda ―O‘zpaxtasanoat‖ uyushmasi tizimidagi korxonalar 
muhim o‘rin tutadi. Ayni paytda tarmoqda 13 hududiy ―Paxtasanoat‖ aksiyadorlik 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA 
YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 2
4
-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI