Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va

Kichik maktab yoshidagi o‟quvchilarning psixologik xususiyatlari.
 
Kichik maktab davri 6-7 yoshdan 9-10 yoshgacha davom etadi. Bu davrda bola 
maktab o‘quvchilariga qo‘yiladigan turli talablar bilan tanishadi, fan asoslarini 
o‘rganish uchun biologik va psixologik jihatdan tayyorlanadi. Uning psixikasi bilim 
olishga yetadigan darajada rivojlanadi. Shu yoshdagi bola idrokining o‘tkirligi, 
ravshanligi, sofligi, aniqligi, o‘zining qiziquvchanligi, ishonuvchanligi, xayolining 
yorqinligi, xotirasining kuchliligi, tafakkurining yaqqoligi bilan boshqa yoshdagi 
bolalardan ajralib turadi. 7-11 yoshli davrda bolalar o‘zlarining individual 
xususiyatlarini anglay boshlaydilar. Kichik maktab davrining oxiriga kelib bolalar, 
ayniqsa qizlar o‘zlarining yuz tuzilishiga alohida e‘tibor bera boshlaydilar. O‘quvchi 
xulq-atvorini motivlashtirish ham o‘zgaradi. Bunda o‘rtoqlar va jamoaning fikrlari 
asosiy motiv bo‘lib qoladi. Axloqiy his-tuyg‘ular va shaxsning irodaviy 
xussusiyatlari shakllanadi. 
 
Kichik maktab yosh davrida xotira shakllanishi.
 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA 
YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 2
4
-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
 
 
 
 
114 
www.academiascience.uz
Xotira
- idrok etilgan narsa va hodisalarni yoki o‘tmish tajribalarini esda 
qoldirish va zarur bo‘lganda tiklashdan iborat psixik jarayondir. Xotira namoyon 
bo‘lish shakliga ko‘ra quyidagi turlarga ajratiladi; 1.Emotsional xotira 2. Obraz 
xotirasi 3. So‘z-mantiq xotirasi
 
Kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarda xotira ta‘limning ta‘siri bilan ikki 
yo‘nalishda rivojlanadi. So‘z mantiq xotirasining va ma‘nosiga tushinib esda olib 
qolishning ro‘li va salmog‘i kuchyadi, tartibga solish imkoniyatlariga ega bo‘ladi. 
Birinchi signal sistemasi faoliyatining nisbatan ustunligi kichik maktab yoshidagi 
o‘quvchilarda so‘z-mantiq xotirasi deb atalgan xotiraga qaraganda ko‘rgazmali-
obrazli xotira ko‘proq rivojlangan bo‘ladi. Kichik maktab yoshidagi o‘quvchilar 
qoida va tushuntirishlarga qaraganda konkret ma‘lumotlarni, voqelikni, qiyofalarni 
narsalarni va faktlarni yaxshi va tez esda olib qoladigan va xotiralarida mustahkam 
saqlaydilar. Kichik maktab yoshidagi bolalarning xotirasini mustahkamlashda bolalar 
bilan suhbatlar o‘tkazish, xotirasini mustahkamlovchi mashqlardan foydalanish 
hamda ko‘rgazmali qurollar bilan ishlashish yaxshi samara berishi mumkin. Kichik 
maktab yoshidagi bolalarning xotirasi qiziqarli, ajoyib-g‘aroyib, kishini taajubga 
soladigan ma‘lumotlar va hodisalarni puxta esda olib qolishi, esda saqlashi, esga 
tushirish imkoniyatiga ega. Shu davrgacha bevosita kattalar rahbarligida u yoki bu 
axborotlarni o‘zlashtib kelgan bo‘lsa, o‘z xohish-irodasi bilan zarur ma‘lumotlarni 
to‘plashga, o‘z oldiga aniq maqsad va vazifani qo‘yishga harakat qiladi. Bolaning ana 
shu faolligi xotirasining muayyan darajada rivojlanganligini bildiradi.
 
Xulosa o‘rnida shuni aytish mumkinki, kichik maktab yoshida bolaning xotirasi, 
kattalardan oladigan tarbiya, o‘yin faoliyati va o‘qish va mehnat jarayonida nutq 
orqali tarkib topadi.