Ilm-fan taraqqiyotida zamonaviy metodlarning qo‘llanilishi

Kalit so’z:
Faroxin qishlog‘i, “Xatirchi”, “Singan setor”, “Ko‘ksaroy”, 
Langar sharsharasi, go’sha.
LANKAR KURGANI PILGRIMAGE PLACE 
Bobomirzayeva Muqaddas 
Langar fortress of Khatirchi district of Navoi region 
"Propagandist" teacher at 58th school 
Annotation:
This article contains information about the history of Khatirchi 
district of Navoi region and the Langar fortress located in this district. Langar 
Fortress is distinguished by its pristine nature and wonderful places to travel.
Keywords:
Farokhin village, “Khatirchi”, “Singan setor”, “Koksaroy”, 
Langar waterfall, corner.
Tumanimiz markazi Iskandar Zulqarnayn zamonida Parakent (grekcha-
turkcha yon, chet qishloq, ya’ni daryo yonidagi), arablar istilosi davriga kelib 
Farangkent ( chunki arabchada “p” harfi, tovushi ishlatilmaydi), Sohibqiron Amir 
Temur hukmronligi davridan XVII asrgacha Faroxin qishlog‘i, qa’lasi deb 
yuritilgan. 
Tuman markazida yashab o‘tgan, uning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishida faol 
ishtirok etgan shaxslardan biri, rahmatli Mirzaazim Abdiqodirovning shaxsiy 
arxividan chiqqan bir hujjatda Xatirchining nomlanishi 1677 milodiy yildan 
boshlanadi deyiladi. 

---

ILM-FAN TARAQQIYOTIDA ZAMONAVIY METODLARNING QO‘LLANILISHI 
27.9.2021 
www.academics.uz 
23 
“Xatirchi” atamasining biz o‘rgangan, izlangan tarixiy adabiy-badiiy
manbalarda ilk bor uchrashi, bundan qariyb 30 yil muqaddam, o‘zbek xalqining 
iste’dodli shoiri, she’riyat mulkining sultoni bo‘lmish Alisher Navoiydan keyingi 
ulug‘ vakili Boborahim Mashrabning 1697-1709 yillar orasida Xatirchida bo‘lishi 
va bu yerda “avliyo Gadoiy Selkin ota maqbarasini ziyorat qilishi” tilga olingan. 
Tarixnavis adib Mirkarim Osim “Singan setor” qissasida: “...Tuprog‘i kulrang 
bo‘lsa ham zamini serunum ekan- dedi tevarak-atrofga, uzoqdagi tog‘larga nazar 
tashlab kelayotgan Mashrab- Bilurmisan bo‘l serhosil vodiyning nomini. E. Pirimast 
-Sen bilmasang men aytay: Miyonqol! Qovunning shirini, uzumning sarasi shul 
vodiyda yetiladur. Qoradaryo bilan Oqdaryo oralig‘idagi bu vodiyning tuprog‘i 
uzoqdagi tog‘lar va cho‘llardan uchib kelgan gardlardan hosil bo‘lgan”. Biz bu 
so‘zlarga qo‘shimcha qilib, ana shu ikkala daryodan suv ichadigan tevarak-atrofni 
ham Miyonqol degan bo‘lardik. Negaki, tarixiy hujjatlarda bunday joylar Miyonqol 
deb ko‘p marta qayd etilgan.” Ana shu oraliq nihoyatda obod, sersuv ekinzor bo‘lib, 
bu yerda Xatirchi, Payshanba, Qal’ai Dabusiya kabi ko‘pgina qishloq hamda 
shaharlar bo‘lgan...” 
Shuningdek, Mirkarim Osim yuqorida tilga olingan qissada Boborahim 
Mashrab Xatirchida bo‘lib, Qosim Shayx qabrini ko‘rganini aytadi. Qosim Shayx 
qabrlari esa Karmanada. Endi xatirchilik Qosim Shayx bisotini o‘qib o‘rganish, u 
kishining jasadlari oroyish topgan joyni aniqlashimiz lozim. Hazrati Gadoy Selkin 
ota esa axloq va tasavvufni o‘zida mujassamlashtirgan Naqshbandiya tariqatining 
asoschisi Shayx Bahovuddin Balogardonning shogirdlari bo‘lganlar. Xatirchining 
tarixi esa bevosita ana shu yuqorida nomlari zikr etilgan ulug‘ allomalar , qolaversa 
ularga tengdosh, zamondosh bo‘lgan , buyuk davlat arbobi va sarkarda , sohibqiron 
Amir Temur va undan keyingi amirliklar, xonliklar bilan bog‘liqdir. 
Xo‘sh, “Xatirchi ” atamasining ma’nosi nima ekan ? Yurtboshimiz ulug‘ 
inson Abdirazzoq xo‘ja ibn Abdivahhob xo‘ja Badr ota tomonidan tijorat ishlari,
savdo-sotiq va bozor munosabatlari qonun-qoidalariga bag‘ishlab hijriy 1277-78 

---