Ilk va rivojlangan o`rta asr O`zbekiston tangalari

Aim.uz

Ilk va rivojlangan o`rta asr O`zbekiston tangalari.
1)Abbosiy (arabcha) –kumush pulning bir misqolligi XVII asrda kumush pullarning og`irligi bir misqolga teng bo`lganligi. Aqcha yarim misqolga teng bo`lgani esa shohiy deb atalgan. Balx va Movaunnahrda yarim misqollik kumush tangalar muomalada bo`lgan.Bir misqollik tangalarning aqcha deb atalishi safaviylar sulolasi AbbosI nomi bilan bog`liq.
2)Avers (fr adversus-yuzi bilan qaragan) –tangayoki medalning old tomoni.Tarixiy adabiyotlarda tanganing yuz tomonini belgilash borasida yagona fikr yo`q.Lekin aversni hisoblash quyidagicha qabul qilingan: a)davlat rahbari,monarxning portreti tasviri b)davlatgerbi,emblemalarning aks etishi v)davlat yoki joy nomi bilan bog`liq afsona.
3)Avorijina (arabcha)-soliq olinadigan joylarning ro`yxati.Bu atama ayniqsa sosoniylar davrida nihoyatda mashhur bo`lgan.XVII-XVIII asrlarda Buxoro xonligida soliq to`lananadigan joylarning ro`yxati ham shunday atalgan.
3)Avorizot (arabcha)-XIII asrdan boshlab O`rta Osiyoda mavjud bo`lgan yer egasi yoki hokimning xo`jaligida ishlab berish majburiyati.
4)Angusht(forscha)qadimgi uzunlik o`lchov birligi O`rta osiyo xalqlari orasida qo`llanilgan.Aynan barmoqning o`zi.
5)Aruzza (arabcha)dinorning 1\240 bo`lagiga teng og`irlik.
6)Ashrafiy (arabcha)XIV asrda Eronda zaeb etilgan oltin pul. Choponiy Malik Ashraf(1344-1556) shaniga shunday deb nomlangan. Vazni 1misqoldan ortiqbo`lib XVII asrda 4donakka ya`ni 3.2 gr.ga teng bo`lgan. Ashrafiy 19ta kumush tangaga teng kelgan.
7)Aqcha (Turkcha) o`tmishda Turkistonda savdo sotiq to`lov muomalarida narx,qiymat o`lchovi bo`lgan pul birligi. Aksariyat hollarda aqcha kumushdan zarb qilingan. Kumushning rangi oq bo`lganligi uchun ham mazkur pul birligi aqcha deb nomlangan.Ilk marta Ba
riq daryosi bo`yidan topilgan.
8)Bimetallizm (metal)-qiymat o`lchovini 2 nodir metal-oltin kumush bajaradigan pul tizimi hamda shu ikki metaldanzarb qilingan tangalarning mamlakatda muomalada yurishi. XVI-XVII asrlarda G`arbiy Yevropada keng tarqaladi.Bimetallizm sharoitida qog`oz pullaremissiya muassasalari xoxishi bilan yo oltinga yo kumushga maydalangan, shuning uchun mamlakatning valyuta zaxirasi 2 metalldan iborat bo`lgan.
9)Boj(forscha-o`lpon)1)arablar davrida undiriladigan soliq;2)Buxoro amirligi hududidan o`tadigan karvonlar,chorva mollari uchun olinadigan soliq.
10)Bonistika(fr yaxshi,qulay)-yordamchi tarixsohasi,muomaladan chiqqan qog`oz pullar va bonlarni jamiyatning iqtisodiy hamda siyosiy tarixi manbasi sifatida o`rganadi.XX asrda fan sifatida shakllandi.
11)Boqi puli-Turkiston xonliklarida ariq kanal qazish,tozalash,tamirlash yoki yangilarini qurish vaqtida hasharga chiqmaganlardan olingan jarima.M:SHohrud kanali mirobi Mirzo Asomiddinto`qsabo bahor va kuzgi hasharlardan to`plangan boqi pulidan davlat xazinasiga 14812 tanga topshirgan.
12)Buxor-Buxoro amirligida zarb etilgan 15 tiyinlik tanga.
13)Bo`ta(turk,forscha)-oltin,kumush,mis,ruh kqbilarni eritish uchun ishlatilgan qadimiy asbob.O`tga chidamli gilbo`ta loyidan yasalgan. Zargar va rintgarlar madanlarni eritishda foydalanganlar.
14)Veksha(rus) Qadimgi RusningIX-XIIIasrlardagi eng kichik pul birligi Ilk bor “Muvaqqat yillar qissasida” tilga olinadi.
15)Grevinnik(rus)-10 tiyinli rus mayda tangasi. 1701 yildan 1930 yilgacha kumushdan, 1931 yildan nikeldan so`qilgan.
16)Grivna (ruscha)qadimgi rusda pul va og`irlik birligi 1\2 funtlik kumush yonbisi.XV asrda Rubl tomonidan siqib chiqarilgan.10 tiynga teng.
17)Grosh(Nemischa lotincha og`ir tanga )turli mamalakaylarda turli davrlarda zarb etilgan tanga .1172-yolda Genuyada 1.76gr.lik kumushdan so`qilgan .