Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

фойдаланувчиларга хўжалик юритувчи субьектлар фаолиятинингнатижалари
тўғрисидатўғрихулосаларқилишгаваушбухулосаларгаасосланганқарорлар
қабулқилишгаимконберадигандаражаситушунилади.Бошқачақилибайтганда,
бу аудиторлик далиллар қанчалик ишончга сазовар ва ҳақиқатга яқин
эканлигинитавсифлайди.Аудитжараёнидаолингандалилларнингишончлилиги
мустақилликваманбакомпетентлиги,ичкиназораттизиминингсамарадорлиги
каби омилларга боғлиқ. Аудиторнинг ўзи мустақил манбалардан олган
далилларнингишончлилик даражаси хўжалик юритувчи субьектдан олинган
далилларгақараган-
даюқорироқ.Барчадалилларйиғиндисинифақатсўнгилари
етарлибўлганидагинаишончлидебҳисоблашмумкин.

---

Далилларнингетарлилигиуларнингмиқдоривасифатибиланбелгиланади.У
танлаш кўламиватўпламдагимуайянэлементларнингтавсифибиланбоғлиқ.
Ахборотларнинг
самарадорлиги
эса
танлаш
элементларининг
репрезентативлиги (
бош
тўпламнинг ўрганилаётган белгилар бўйича
хусусиятлари танлама тўпламда намоён бўлиши)
га боғлиқ, яъни
репрезентативликқанчаюқори бўлса,аудиторликриски шунчапастбўлади.
Аудиторлик рискларини пасайтирувчи далилларнинг етарлилиги тўғрисида
аудитор ички назораттизимини баҳолаш ва аудиторлик рискинингҳажмига
асосланибхулосақилишимумкин.Ичкиназораттизимиқанчаликишончлива
аудиторлик риски қанчалик паст бўлса,аудитордан шунчалик кам далил-
исботлартўплашталабэтилади.
Далилларнингетарлилигинианиқлашдақуйидагиҳолат-
ларниҳисобгаолиш
зарур:мустақилманбалар(
учинчишахслар)
данолингандалилларнингмижоз-
корхона ходимларидан олинган далилларга нисбатан ишончлироқ эканлиги;
аудиторлик ташкилотининг мустақил текшируви ёки таҳлили натижасида
олинган маълумотларнинг учинчи шахслардан олинган маълумотларга
қарагандаишончлироқэканлиги;ҳужжатларваёзмакўрсатмаларшаклидаги
аудиторлик далилларининг оғза-
ки кўрсатмаларга қараганда ишончлироқ
эканлиги. Ниҳоят,турли манбалардан олинган далиллардан фойдаланиш
натижасидақилинганхулосаларнитаққослаш имкониятлариниҳисобгаолиш
керак.
Амалдаги стандартларга мувофиқ аудиторлик баҳолаш учун зарур
маълумотлар миқдори қатъий чегаралаб қўйилма-
ган.Шу боисдан аудитор
ўзининг профессионал фикрига таянган ҳолда хўжалик юритувчи субьект
молиявийҳисоботи-
нингишончлилигитўғрисидахулосатузиш учунзарурбўла-
диганмаълумотларнингмиқдориҳақидамустақилқарорқа-
булқилишилозим.
Аудиторлик далилларинингўзвақтида тўпланишига алоҳида эътибор бериш
зарур.Аксҳолдауларошиқчавакераксизбўлибқолади.Ўзвақтидаликҳарбир
аудиторлик далилинингтекширилаётган даврга бевосита тааллуқлилиги,ёки
мижоз-
корхона фаолиятининг ҳисобот тузилганидан сўнг,аммо аудиторлик
хулосаситузилишиданолдинсодирбўлганмаълум биржиддийҳодисаларига
тааллуқли эканлигидан ҳам иборатдир.Тўпланган далиллар текширилаётган
ҳисоботтузилгансанагақанчаликяқинбўлса,уларшунчаликишонарлибўлади.
Агар хатолар ва ноаниқликлар тўғрисидаги далиллар мижоз корхона
маъмуриятига аудиторлик хулосаси солиқ органига топширилмасдан олдин
тақдимэтилганбўлса,уҳолдабухгалтериядаҳисоботларгазаруртузатишларни
киритиш имконибўлади.Агарҳисоботсолиқорганигатопширилганидансўнг
аудитўтказилса,тузатиш киритиш имконийўқ,лекинжорийдаврдааниқланган
хатокамчиликларниўзвақтидатузатишмумкин.
Аудиторлик текширувларинингасоси аудиторлик далилларини топишдан