Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

аграрсекторкорхоналаридаасосан«Тугалланмаганишлабчиқариш»моддаси
(
150-
сатр) билан боғлиқ. Чунки, амалиётда кўпчилик қишлоқ хўжалик
корхоналарида айрим субъектив сабабларга кўра жорий йилда ишлаб
чиқарилган маҳсулотларга тегишли харажатлар,гўёки тугалланмаган ишлаб
чиқариш ҳисобланиб,баланс активида сунъий равишда оширилган ноҳақ
суммани юзагакелтиради.№4-
«Товар-
моддий заҳиралар»ва№21-«Хўжалик
юритувчи субьектларнинг молиявий-
хўжалик фаолияти бухгалтерия ҳисоби
счетларрежасивауниқўллаш бўйичайўриқнома»номлиБҲМСларгамувофиқ
эса тугалланмаган ишлаб чиқа-
риш ҳам товар-
моддий заҳиралар қолдиғи
ҳисобланади.Бош-
қачақилибайтганда,ҳақиқатдайўқнарсакорхонамаблағи
сифатида кўрсатилади.Буҳол биринчидан,аудиторлик фаолиятида жиддий
кўрсаткичҳисобланса,иккинчиданкорхонамолиявийҳолатинибаҳолайдиган
мезонларнингбузилишигаолибкелади.
Шунингдек,қишлоқхўжаликкорхоналарибалансиактивидагиI
Iбўлим ва
пассивидагиI
Iбўлимниаудитнирежалаштиришдажиддийкўрсаткичдебқабул
қилиш кўпинчадебиторвакредиторқарзларнингҳаққонийликдаражасибилан
боғ-
лиқ.
Ўз маблағларининг манбаи (
пассивдаги I бўлим жами –460 сатр)
ни
жиддийликмезонисифатидақўллаш эсажамоахўжаликларинегизидаташкил
этилганширкатхўжаликлариваянгиданташкилэтилганфермерхўжаликларига
хосбўлишимумкин.
Юқорида баён этилган шарт-
шароитлар, хусусан, хўжалик юритувчи
субъектнинг қайси тармоққа тегишлилиги, мулкчилик шакли, ташкилий-

---

иқтисодий тавсифлари ва бошқалардан келиб чиқиб,аудиторлик ташкилоти
аудитни режалаштириш учун муҳим кўрсаткичларни танлаш ва жиддийлик
даражасини ҳисоб-
китобқилиш учун ўзинингички стандартларини (
услубва
шаклларини)ишлабчиқишизарур.
Жиддийлик даражасини аниқлаш амаллари,барча ариф-
метик ҳисоб-
китоблар,ўртачамиқдорчиқариш,яхлитлаш вааудиторқайсибирмиқдорни
ҳисоб-
китобдан чиқариб ташлаши учун асос бўлган сабаблар текширишнинг
ишчиҳуж-
жатларидааксэттирилишилозим.Жиддийликдаражасинингмуайян
миқдориаудитнирежалаштириш босқичинингякунидааудиторликташкилоти
томониданмаъқулланишилозим.
Аудиторлик фаолиятини режалаштириш ва ташкил этишдан олдин
жиддийликдаражасинианиқлаш муҳимаҳамиятгаэга.Жиддийликдаражасини
аниқлашнингюқорида кўриб чиқилган тартиби тавсия тавсифига эга бўлиб,
намуна сифатида берилган. Аудиторлик ташкилотлари № 9 – АФМС
талабларидан келиб чиқиб, мижоз-
корхона фаолиятига мос жиддийлик
даражасинианиқлаш тартибиниишлабчиқиш-
ларилозим.Бундаулартавсия
қилинганжадвалдагитартибгақуйидагиўзгартишларникиритишларимумкин:
а)3-
устундагикоэффициентларниўзгартириш;
б)1-
устундакелтирилганкўрсаткичларниалмаштириш,янгилариникиритиш
ёкиайримларничиқарибташлаш;
в)жиддийликкўрсаткичинианиқлашдаўртачамиқдорчиқариш тартибини
ўзгартиш;
г)ўтганйиллардагимолиявийкўрсаткичларниинобатгаолиш вауларнинг
ўзгаришдинамикасиниҳисобгаолганҳолдаиштутиш;
д)биттажиддийликкўрсаткичиниэмас,балкибаланснингҳархилмоддалари
учунбирнечакўрсаткичларниолиш;
е)жадвалнимустақилишлабчиқиш важиддийликдаражасиниҳисоб-
китоб
қилишбўйичаўзинингсхемасиникиритиш.
Жиддийлик даражаси кўрсаткичлари ва унинг ягона (