Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

адабиётлари,стандартларваб.
)
даумумийнегизгаасосланганҳолдатурлича
таърифланган. Масалан, профессор М. М. Тўлахўжаева таърифига кўра,
«Ҳисоботдагифойда-
ланувчиларниқарорларқабулқилишдачалғитишимумкин
бўлган,оқибатда бефойда молиявий сарф-
харажатлар,нобудгарчиликка ва
зарарларга олиб келадиган хато ва тушириб қолдиришлар жиддий,муҳим
(
моддий) ҳисобланади». Умумий аудиторлик амалиётида жиддийлик
чегаралариниқуйидагичабелгилашқабулқилинган:
0<Ж <1(
ёкифоизҳисобида0<Ж%<100)
Ушбу чегара оралиғидаги эҳтимоллик хўжалик юритувчи субъектлар
ҳисоботларинингишончлилигигатаъсиркўрсата-
диганхатолармавжудлигини

---

аниқлаш,тегишлиаудиторликқарорлариниқабулқилиш учунушбухатоларни
баҳолаш мумкинлиги(
ёки мумкин эмаслиги)
ни ифодалайди.Бужиддийликни
сифатжиҳатдантавсифлайдигантаркибийқисм-
дир.Жиддийликнингмиқдорий
жиҳатини тавсифлайдиган таркибий қисми эса унинг маълум даражалари
орқалиифодаланади.
Агар хато бухгалтерия ҳисоботи кўрсаткичларини сезиларли даражада
чалкаштирсавамазкурҳисоботкўрсатки-
чиданфойдаланувчинингшуҳисоботга
асосан қабул қилган қарорига таъсир кўрсатса, унинг аниқланмаслиги
(
билмасданўтказибюборилиши)жиддийҳисобланади.Бухгалтерияҳисо-
ботида
йиғиндиси катта суммани ташкил этадиган бир нечта сезиларсиз хатолар
бўладиган вазиятлар ҳам учрайди.Аудитор битта жиддий бўлмаган хатони
аниқлаб,буҳақдааудиторликхулосасидабилдириши васалбий аудиторлик
хулосаси тузиши ҳам мумкин. Ҳақиқатда эса, бухгалтерия ҳисоботида
жамланганида жиддий тус оладиган бир нечта аҳамиятсиз хатолар бўлиши
мумкин.
Жиддийликни аниқлаш аудитнинг халқаро амалиётида №320-
«Аудитда
жиддийлик» номли стандарт (
I
SAs 320 «Audi
t
Mat
er
i
al
i
t
y») билан тартибга
солинади.Ўзбекистондаэсабуборада№9–“Жиддийликвааудиторликриски”
номлиАФМСишлабчиқилганваМолияВазирлигининг1999йил4августдаги63
сонлибуйругибилантасдиқланган,ҳамдаАдлияВазирлигитомонидан1999йил
3 сентябрида813 рақам билан рўйхатгаолинган.Ушбустандартгамувофиқ
“Хўжаликюритувчисубъектмолиявийҳисоботинингишончлилигигасезиларли
даражадатаъсиркўрсатадиганҳолатлараудитдажиддийдебтанолинади”.
Стандартда таъкидланишича, барча жиддий ҳолатларда молиявий
ҳисоботнингишончлилигидегандаундагикўрсаткичлараниқлигинингшундай
даражаси тушуниладики,бу ҳисоботдан малакали фойдаланувчилар тўғри
хулосаларгакелишватўғриқарорларқабулқилишимконигаэгабўлади.
Маълумки, республикамизда ислоҳотларнинг чуқурлаш-
тирилиши ва
иқтисодиётнинг эркинлаштирилиши натижасида бухгалтерия ҳисоботи
ахборотларидан фойдаланувчиларнинг турлари кўпаймоқда. Уларнинг ҳар
қайсиси учун жиддийлик даражаси турлича бўлиши мумкин. Масалан,
акциядорларучункорхонафаолиятинингнатижалари,хўжаликмаблағла-
рининг
ҳаққонийлиги ва фойданинг динамикаси тўғрисидаги маълумотлар муҳим
ҳисобланади.Инвесторларучунэсакорхонанингмолиявийбарқарорлиги,ишлаб
чиқариладиган
маҳ-
сулотларга талабнинг ўзгариши, қўйилмаларнинг
рентабеллиги ва инвестицион лойиҳаларнинг ҳаққонийлиги тўғрисида-
ги
ахборотлармуҳимбўлишимумкин.
Аудиторларэнгмуҳим,камучрайдиганвахатолариборҳисоботмоддалари