Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

Аудитор текширув жараёнида оддий акциялаардан иборатакциядорлик
капитали(
8310-
счёт)
,имтиёзлиакцияларкўринишидагиакциядорликкапитали
(
8320-
счёт)
,қайтариб сотиб олинган оддий хусусий акциялар(
8610-
счёт)ва
қайтариб сотиб олинган имтиёзли хусусий акциялар(
8620-
счёт)
ни алоҳида
текширади.
№21 БҲМС га мувофиқ акциядорлик жамияти давлатрўйхатидан ўтган
пайтданбошлабоддийваимтиёзлиакцияларнингобунасуммасимосравишда
8310ва8320-
счётларкредитидааксэттирилишилозим (
Дт4610-
счёт,Кт8310,
8320-
счётлар)
.Обунабўлинганакцияларқийматитаъсисчилартомонидапнпул,
қимматли қоғозлар,пулдабаҳоланган бошқабуюмлар ёки мулкий ҳуқуқлар
билантўланишимумкин.
Устав капиталининг шаклланишини текширишда акциялар қийматини
тўлашучунтопширилганмулкларнингтўғрибаҳоланганлигинианиқлашзарур.Бу
мулкларнибаҳолаш таъсисчиларнингкелишувигамувофиқамалгаоширилиши,
қонундакўздатутилганҳоллардаэсамустақилэкспертбаҳолашилозим.
Устав капиталига улушларнинг ҳаққоний қўшилганлигини аудитор
таъсисчиларбиланҳисоб-
китобларнитасдиқловчиҳужжатларнингмавжудлиги
ватўғрирасмийлаштирилганлигинитекшириш орқалианиқлайди.Тасдиқловчи
ҳужжатлардауставкапиталинишакллантириш тўғрисидакўрсатилганбўлиши
лозим.Бунафақатмуомаланибухгалтерияҳисобисчётларидатўғриаксэттириш

---

учун,балкисолиқларбўйичаимтиёзларниқўллашнингтўғрилигиниасослашучун
ҳаммуҳимдир.
Дастлабкиҳужжатлар(
асосийвоситаларни,номоддийактивларниқабул
қилиш-
топшириш далолатномалари,юк хатлари,счётлар,касса ҳисоботлари,
банккўчирмалари,тўловтопшириқномалариваб.)бўйичауставкапиталига
қўшилган улушларнинг тегишли счётларда тўғри акс эттирилганлиги
текширилади.
Уставкапиталигақўшилганулушларнитекширишдааудиториштирокида
инвентаризация ўтказиш мақсадга мувофиқ.Бунда устав капиталига улуш
сифатида ишлашга яроқсиз асосий воситалар,амалий қийматини йўқотган
номоддийактивларқўшилганҳолатлараниқланишимумкин.
Устав капитали ўзгаришининг асослилигини текшириш 8310-
«Устав
капиталиниҳисобгаолинадигансчётлар»(
8310,8320,8330-
счетлар)бўйичаҳисоб
регистрларинингёзувларинитекшириш йўлибиланамалгаоширилади.Бундай
ёзувлар устав капитали белигиланган тартибда кўпайтирилган ёки
камайтирилган ҳолатдагина, фақат акциядорлик жамиятининг таъсис
ҳужжатларига тегишли тарзда ўзгартиришлар киритилганидан сўнг амалга
оширилади.
«Акциядорликжамиятлариваакциядорларнингҳуқуқлариниҳимояқилиш
тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси Қонунининг 21-
моддасига мувофиқ
«жамиятнингуставфондиакцияларноминалқийматиниошириш ёкиқўшимча
акцияларнижойлаштиришйўлибиланкўпайтирилишимумкин»(
18)
Текширув чоғидаустав капиталини кўпайтириш манбалари аниқланади.
Уларасосанқуйидагиларҳисобигабўлишимумкин:
- эмитент-
акциядорлик жамиятининг ўз акцияларини уларнинг номинал
қийматидан юқори баҳода сотишдан олинган маблағлар яъни эмиссион
даромад(
Кт8320-
счёт)
;
- жамғарма,истеъмол ва бошқа фондлар ҳамда ишлатилмаган заҳиралар
маблағлари;
- олдингийилякунибўйичатақсимланмаганфойда;
- грантлар,субсидияларвақайтарибберилмайдиганёрдамларҳисобига(