Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

лар таннархини ҳисоблашни текширишда аудитор
қуйидагиларнингтўғрилигинианиқлайди:
*
маҳсулотишлабчиқариш (
иш,хизмат)учунқилинадиганхаражатларнинг

---

туркумланишини;
*
харажатларникалькуляциямоддаларибўйичаҳисобгаолиш ваҳисобдан
чиқариш(
тақсимлаш)
;
*
яроқсизлик(
брак)данвабекортурибқолишданкўрилганйўқотишлар;
*
тугалланмаганишлабчиқаришнианиқлаш;
*
билвоситасарфларнитақсимлаш;
*
харажатларни ҳисобга олиш ва маҳсулот(
иш,хизмат)
лар таннархини
ҳисоблашусуллариниқўллаш;
*
ишлабчиқариш харажатлариниҳисобгаолишгадоирсчётларнингўзаро
боғланиши(
корреспонденцияси)
нитузиш;
*
ишлабчиқариш харажатларинингйиғма,аналитиквасинтетикҳисобини
юритишни;
*
харажатсчётларибўйичааналитиквасинтетикҳисобёзувларинингбош
дафтарҳамдабалансдагиёзувларгамоскелиши.
Маҳсулот (
иш, хизмат)
лар таннархини ҳисоблашда ҳар хил усуллар
қўлланилади.
Саноатишлабчиқаришидатаннархҳисоблаш қуйидагиусуллардаамалга
оширилади:оддийусул,нормативусул,буюртмаларусули,босқичларусули.
Аудиторлик
текширувининг
вазифаларидан
бири
- танланган
калькуляциялашусулинингасослилигинитасдиқлашданиборат.
Харажатлармаҳсулот(
иш,хизмат)
лартаннархигаолибборилиш хусусиятига
кўрамуайянмаҳсулот(
иш,хизмат)таннархигатўғридан-
тўғриолиббориладиган
бевоситавабилвоситахаражатларгабўлинади.
Билвосита харажатлар кўп элементли бўлиб, ҳисоб юритиш сиёсати
тўғрисидаги буйруқдабелгиланган қайсидир кўрсаткичгамутаносибравишда
алоҳида маҳсулот турлари ўртасида тақсимланади. Қандай кўрсаткичга
мутаносиб тақсимлаш усулини ҳар бир корхона тармоқ хусусиятидан келиб
чиқиб мустақил аниқлайди. Масалан, саноатда мутаносиб тақсимлаш
кўрсаткичисифатидақуйидагиларқўлланилади:
*
асосийишҳақи;
*
қурилмаларнисақлаш ваишлатиш учунқилинадигансмета(
норматив)
харажатлар;
*
маҳсулотмассасиваҳажми;
*
ишчилартомониданишланганкиши-
соатлар;
*
қурилмаларнингмашина-
соатларсони.
Аудиторнингвазифасикорхонаҳисобсиёсатидақабулқилинганваамалда
қўлланилаётган билвосита сарфларни тақсимлаш усулининг тўғрилигини
тасдиқлашданиборат.
Бирнечатурдаги фаолиятбилан шуғулланувчи (
ҳархил маҳсулотишлаб
чиқарувчи) корхоналар
билвосита
харажатларини
улар
ўртасида
тақсимламайдиган ҳолатлар аудиторлик амалиётида тез-
тез учраб туради.
Бундай ҳолларда ҳар хил маҳсулотлар таннархларининг бузиб кўрсатилиш
ҳолларисодирбўлади,ҳақиқиймолиявийнатижаларяширилади.
4.Тугалланмаганишлабчиқаришнитекшириш.
№4-
«Товар-
моддий заҳиралар» номли БҲМС га мувофиқ тугалланмаган
ишлабчиқариш,иш вахизматкўринишидаги корхонаактивлари ҳам товар-
моддийзаҳираларбўлибҳисобланади.
Тугалланмаган ишлаб чиқаришларга ишлаб чиқариш жараёнинингбарча
технологик босқичларидан ўтмаган маҳсулотлар ҳамда комплектланмаган,
синовданватехникқабулданўтмаганбуюмларкиради.

---