Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

«Солиқлар ва йиғимлар бўйича бўнак тўловлар» счёти кредитида;моддий
бойликларни бошқа корхоналарнинг устав капиталига молиявий қўйилма

---

сифатида,ҳамда уларни текинга бериш чоғида ҚҚС суммаси 9220-
«Бошқа
активларнингчиқими»счёти дебети ва 4410-
«Солиқлар ва йиғимлар бўйича
бўнактўловлар»счётикредитидааксэттирилади.Шунингдек,ҚҚСбўйичаякуний
ҳисоб-
китоб6410счётдебетива4410счёткредитибўйичааксэттирилади.
СотиболинганмоддийбойликларгадоирҚҚСфақатқуйидагиқонунчилик
шарт-
шароитларибажарилгандагинабюджетданқопланади:
*
ҚҚСдастлабкиваҳисоб-
китобҳужжатларидаалоҳидасатрбиланажратиб
кўрсатилганида;
*
моддийбойликларҳақиқатдақабулқилинганида;
*
моддийбойликларишлабчиқаришэҳтиёжлариучунсотиболинганида.
БарчаҳоллардаҚҚСфақатмоддийбойликларкирим қилинганидавамол
етказибберувчиларгапулитўланганидагинаҳисобданўчирилади.
Амалиётдакорхоналармоддийбойликларникирим қилмасдантуриб,яъни
товар-
моддийзаҳираларниҳисобдааксэттириш талабларигариояқилмасдан
ҳисобданўчириш ҳолларикўптарқалган.БуҚҚС бўйичасолиқбиланбоғлиқ
нохуш оқибатларгаолибкелади.Масалан,аудиторкорхонатомониданкабел
сотиболинганлигиваунингқийматимолетказибберувчитомонидантақдим
қилингансчётгамувофиқ120000сўм,ҚҚСэса24000сўмниташкилэтганлигини
аниқлади.Ушбумуомаламижоз-
корхонабухгалтерияҳисобидақуйидагичаакс
эттирилган:
Дебет2010-«Асосийишлабчиқариш»счёти–кабелқиймати120000сўмга
Кредит 6010 -«Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга тўланадиган
счётлар»счёти–кабелқиймати-120000сўмга;
Дебет 4410-
«Солиқлар ва йиғимлар бўйича бўнак тўловлар» счёти-ҚҚС
суммаси24000сумга
Кредит 6010 -«Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга тўланадиган
счётлар»-ҚҚСсуммаси24000сўмга
Дебет6410-«Бюджетгатўловларбўйичақарздорлик»счёти-ҚҚСсуммаси
24000сўмга
Кредит4410-«Солиқларвайиғимларбўйичабўнактўловлар»счёти-ҚҚС
суммаси24000сўмга.
Ушбувазиятда аудитор томонидан товар-
моддий заҳиралар қолдиғининг
бузиб кўрсатилиши ва улар таннархининг ҳисобот даврида ошириб
кўрсатилганлиги тўғрисида хулоса қилинган. Чунки, ҳақиқатда барча
материаллартўлалигичаҳисобданўчирилибишлабчиқариш таннархигаолиб
борилмаган.Бундан ташқари,барча моддий бойликлар ўз вақтида қабул
қилинмаганлигимуносабатибилан,солиқорганлариҚҚСниҳисобгаўтказишга
тақдимқилишниасоссиздебтопишларимумкин.
Лекин,маълум шароитлардақабулқилинганмоддийбойликларгатегишли
ҚҚС,уларнингҳақиқий сотиб олиш таннархига киритилиши керак.Хусусан
қуйидагиҳолларда:
*
Ишлаб чиқариш заҳиралари ҚҚС солинмайдиган маҳсулотлар ишлаб
чиқариш,ишларбажаришёкихизматларкўрсатишучунишлатилганида;
*
ишлабчиқаришзаҳираларичаканасавдоташкилотларивааҳолиданнақд
пулгасотиболинганида;
*
кўпмартаишлатиладиганидишларсотиболинганида;
*
счёт-
фактура ва бошқа ҳисоб-
китоб ҳужжатларида ҚҚС ажратиб
кўрсатилмаганда.
№4–«Товар-
моддийзаҳиралар»номлиБҲМСдатовар-
моддийзаҳираларини
сотиболиш харажатларинингтахминийтаркибикелтирилган.Уларга,хусусан,
материалларни тайёрлаш ваташибкелтириш,импортбожхонатўловлари ва

---

йиғимлари,маҳсулотларни сертификациялаш харажатлари,таъминотчи ва