Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

жорийқисми)

---

ёки7010-«Молетказибберувчиларвапудратчиларгатўланадигансчётлар»
(
узоқмуддатлиқисми)
.
Аудитор бундай мол етказиб беришлар бўйича кредитор қарзлар
мавжудлигинитекширади.Чункикейингиойнингбошидаушбуёзувтузатилиши
(
сторноқилиниши)лозим.Етибкелмаганюкларучунмолетказибберувчиларга
тўланган суммалар юкетибкелгунгақадар дебитор қарзсифатидаҳисобда
туришидавомэтишилозим.
Иккинчи вариантда бундай ёзувлар материалларнинг ҳақиқатда келиб
тушишиданқатъийназар,молетказибберувчиларнингкорхонагакелибтушган
ҳисоб-
китобҳужжатларигаасосанбиройдавомидаамалгаоширилади.1510-
«Материалларни тайёрлаш ва сотиб олиш»счётида айрим саналарга дебет
қолдиғи қолиши мумкин.Бундай дебетқолдиқлар пули тўланган,аммо ой
охиридаҳалихўжаликкаетибкелмаганюкларнингқийматинибилдиради.Ушбу
йўлдакелаётганмоддийбойликларнингқолдиқларибухгалтериябалансининг
«Ишлабчиқаришзаҳиралари»моддасигақўшибаксэттирилишилозим.
Айрим пайтлардакорхоналарбаланснинг«Бошқадебиторлар»моддасида
материалларни қабул қилишда аниқланган камомадларни, мол етказиб
берувчилар билан ҳисоб-
китоблар бўйича ҳар хил даъво суммаларини,пули
тўланган ва узоқ вақт давомида киримга олинмаган (
айрим пайтларда
ўғирланганбўлишиҳаммумкин)моддийбойликларучундебиторликқарзларни
акс эттиради.Шунинг учун 6010 ва 7010 счётлар бўйича юритиладиган
регистрдаги ҳисоб ёзувларинингпули тўланиб,лекин ҳали йўлда келаётган
моддий бойликларучун ҳисоб-
китобларқисми навбатдаги текширув объекти
бўлиши лозим.Тўлиқ тўланган,лекин узоқ вақтдавомидахўжаликкакелиб
тушмаган моддий бойликлар акс эттирилган ҳар бир ҳисоб-
китоб (
тўлов)
ҳужжатибўйичатовар-
транспортнакладнойлари(
квитанциялари)васчётларни
тўловга тақдим қилиш учун асос бўладиган бошқа ҳужжатлар пухта
текширилиши зарур.Зарур ҳолларда аудитор ушбу ёзувларни мол етказиб
берувчиларнинг ўзаро боғлиқ бўлган дастлабки ҳужжатлари ва ҳисоб
регистрларибилантаққослайди(
қарама-
қаршитекширувўтказади)
.
Товар-
моддий заҳираларни аудиторлик текширувидан ўтказиш чоғида
аудитор олинаётган моддий бойликлар бўйича ҚҚСнинг ҳисобда акс
эттирилишиниҳамтекширади.
Молетказибберувчинингҳисоб-
китобҳужжатларидаалоҳидақаторбилан
ажратибкўрсатилиб,харидоркорхонагатўловучунтақдим қилинадиганҚҚС
суммаси4410-«Солиқларвайиғимларбўйичабўнактўловлар»счётинингдебети
ва 6010 -«Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга тўланадиган счётлар»
счётинингкредитидааксэттирилади.ТўланганҚҚСсуммалариишлабчиқариш
заҳираларинингсотиболиш қийматигакиритилмайдияъни1010-
1090ёки1510
счётлардебетигаолибборилмайди.
4410-«Солиқларвайиғимларбўйичабўнактўловлар»счётинингисталган
ҳисоботсанасигадебетқолдиғисотиболинган,лекинҳалипулитўланмаган
моддийбойликларгатегишлибўлганҚҚС суммасинибилдиради.Ушбусумма
балансактивинингI
Iбўлимидатегишлимоддабўйичаажратибкўрсатилади.
Аудитор сотиб олинадиган заҳираларнинг мақсадли тайинланиши ёки
қандаймақсадларучунишлатилишигакўраҚҚСсуммасиниҳисобданўчириш
тартибига эътибор қаратиши зарур. Чунки, моддий ресурсларни ишлаб
чиқаришгасарфлашмеъёригақараб,уларгатегишлибўлганҚҚСсуммаси6410-
«Бюджетгатўловларбўйичақарздорлик(
турларибўйича)
»счётдебетива4410-