Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

консультация)
беради.
Ривожланган мамлакатларда мустақил аудиторлик ташқи молиявий
назоратнингасосийшаклибўлибҳисобланадиваукенгпрофиллитафтишчилар
томониданамалгаоширилади.
Турли мамлакатларда аудитни ташкил қилиш билан боғлиқ қоидаларни
ўрганишшуникўрсатадики,улардабир-
биригаўхшашликлармавжуд:

корхоналармолиявийҳисоботларинимажбурийаудитназоратиданўтказиш;

аудиторлик фаолияти билан шуғулланувчилар учун маълум малакага эга
бўлишибиланбоғлиқталаблар.

аудиторликкафақатшумамлакатфуқароларинитайинлаш.
Бумамлакатларнингҳарбиридааудиторликхизматларинингсонижудакўп.
Уларнинг фаолияти шу даражада кенг тарқалганлиги халқаро аудиторлик
ташкилотларинингшаклланишига олиб келди.Хусусан,
Дипломли жамоатчи
бухгалтерлархалқароассоциацияси
147тамамлакатдафаолияткўрсатадиган4
мингдан
ошиқ
аудиторлик
фирмаларини
бирлаштиради. Хорижий
мамлакатларнингназоратамалиётидагиижобийтажрибаларниўрганишваёйиш
мақсадида 1953 йили БМТ қошида нодавлат ташкилоти -
Олий Назорат
ОрганларинингХалқароТашкилоти
(
I
NTOSAI
)тузилган.Буташкилотнитузишга
қуйидагиомилларсабаббўлган:

жаҳониқтисодиётидабайналминаллашиштенденцияларинингкузатилиши;

бизнесвасавдо-
сотиқнингривожланиши;

кўпмиллатликорпоративоперацияларнингкенгайиши;

пулмаблағларинисамаралиназоратқилишгаинтилиш;

давлат назоратининг кучайтирилиши ва чет эл инвес-
тицияларининг
бошқарилиши.
Бухгалтер-
аудиторларнинг профессионал ташкилотлари жаҳоннинг кўп
мамлакатларида тузилган.Жумладан Буюк Британияда Англия ва УЭЛЬС
мамлакатларида мустақил бухгалтерлар институти ташкил қилинган бўлса,
АҚШда дипломли ва дипломсиз жамоатчи бухгалтерларнинг
бухгалтер-
аудиторлар жамияти,
Германияда
Аудиторлар палатаси
ва
Аудиторлар
институти
фаолияткўрсатмоқда.
Барчааудиторликфирмалари,хизматлариўзфаолиятларида
«Халқароаудит
нормаларивақўшимчаишларНизоми»
данфойдаланадилар.Халқароаудит
нормаларинормативи29ишданиборатбўлиб,унгаяна4тақўшимчаишлар
нормативлариҳамкиритилган.
Ташқиаудитбиланбиргакўпчиликкорхоналардаичкиаудитйўлгақўйилган
бўлиб, улар ишлаб чиқариш харажатларининг даражаси, рентабеллик,
тежамкорлик,мақбулрежимгариояқилиш вакўрсатиладиганхизматларнинг
юқорисифатлилигиустиданназоратқиладилар.
Фирмаларнинг,шу жумладан аудиторлик фирмаларининг ҳам бозорда
мустаҳкам ўрин топишида уларнингмаҳсулот (
иш,хизмат)
ларинингсифати

---

муҳим аҳамиятгаэга.Ички аудиттранснационал фирмалар ишлабчиқариш-
молияфаолиятинингмуҳимомилидир.Масалан,«ИстмэнКодак»олийсифатли
спорт моллари сотиш ва хизмат кўрсатиш бўйича жаҳонда етакчи ўрин
эгаллайди.Ундаичкиаудитнингташкилқилинганига60йилданошган.Унинг
учун масъулият Рочестер (
Нью-
Йорк штати)даги
умумий аудит бўлимига
юкланган.
Ҳарбиркорхонаваҳарбиртадбиркорулархўжаликюритадигансоҳада
амалга ошириладиган муомалаларни аудиторлик текширувидан ўтказиш
зарурати билан тўқнашадилар.Аммо аудитнима эканлигини ҳали кўпчилик