Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

Тахминлар ҳаққоний эмаслиги аён бўлганда ёки аудитор истиқболли
молиявиймаълумотунданэҳтимолийфойдаланиш мақсадларидаўринлиэмас
деган хулосага келган тақдирда,аудитор келишувни қабул қилмаслиги ёки
келишувбажарилишинитўхтатишилозим.
Аудиторвамижозкелишувшартларибўйичакелишиболишларилозим.
Субъектнингманфаатларибиланбирқаторда,ўзининингшахсийманфаатларини
ҳамкўзлаб,келишувюзасиданкелишмовчиликларнинголдиниолишмақсадида,
аудиторхат-
келишувйўллашилозим.
Аудитористиқболлимолиявиймаълумотнитайёрлашучункераклибўлган
барча аҳамиятли тахминлар солиштирилганлигига баҳо беришга имконият
яратувчиетарлидаражадагибизнеснибилишликниолишилозим.Шунингдек,
аудитор, масалан қуйидагиларни кўриб чиқиш йўли билан, субъектнинг
истиқболлимолиявиймаълумотинитайёрлашжараёнибилантанишишилозим:
- истиқболли молиявий маълумотни тайёрлаш тизими бўйича ички
назоратниҳамдаистиқболлимолиявиймаълумотнитайёрлайдиганшахсларнинг
малакасиватажрибасини;
-раҳбарияттахминларинитасдиқловчисубъекттомонидантайёрланган
ҳужжатлартавсифини;
- статистик, математик ва компьютерлаштирилган усуллардан
фойдаланишнингдаражасини;
-тахминларшаклланишидавафойдаланишидақўлланиладиганусулларни;
-ўтган даврларда тайёрланган истиқболли молиявий маълумотнинг

---

аниқлигиҳамдааҳамиятлифарқланишларсабабларини.
Аудитор субъектнинг ўтган даврлар бўйича молиявий маълумот
ишончлилик даражаси қанчалик асосланганлигини кўриб чиқиши лозим.
Аудитор истиқболли молиявий маълумот ўтган даврлар бўйича молиявий
маълумотбиланмувофиқтайёрланганлигигабаҳоберишучунсубъектнингўтган
даврлари бўйича маълумотини билиши ҳамда субъект раҳбариятининг
тахминларини кўриб чиқиш учун тарихий мезон белгилаши лозим.Масалан,
аудитордан ўтган йиллар бўйича релевантмаълумотнингаудити ёки шарҳи
ўтказилганлигини вауни тайёрлашдабухгалтерия ҳисобинингмақбул бўлган
тамойиллариқўлланилганлигинианиқлашталабқилинади.
Агарўтган даврларбўйичамолиявий маълумотнингаудити ёки шарҳи
модификациялаштирилмагандан фарқли бўлган ёки субъект ташкил этилиш
босқичидабўлгантақдирда,аудитордоирҳолатларгавауларнингистиқболли
молиявиймаълумотнитекширишгатаъсириниўзэътиборигаолади.
Аудитористиқболлимолиявиймаълумотбиланқамраболинадиганвақт
давриниўзэътиборигаолишилозим.Масалан,қамраболинадигандаврмуддати
узайибборишибиланфаразларянадаҳам тахминийбўлаверади,чункиушбу
даврнингмуддатиузайибборишибилансубъектраҳбариятининганиқфаразлар
қилиш
қобилияти пасайиб боради.Давр субъект раҳбарияти томонидан
тахминлар учун оқилона асосга эга бўлишга имконият берадиган вақт
доирасиданчиқмаслигилозим.Қуйидааудитористиқболлимолиявиймаълумот
қамраболадиганвақтдавриникўрибчиқишдаўзэътиборигаоладиганайрим
омилларнамуналарикелтирилган:
-операционцикл.Масалан,йирикқурилиш лойиҳасиҳолатидалойиҳани
якунлашучункераклибўлганвақтқамраболинадиганвақтнибелгилашимумкин;
- тахминлар ишончлигининг даражаси.Масалан,агар субъект янги
маҳсулот ишлаб чиқарилишини тадбиқ қилса,фараз қилинадиган қамраб
олинадигандаврларга,ҳафталарёкиойларкаби қисқавакичиксегментларга
ажратилганбўлишимумкин.Бошқаҳолатда,узоқмуддатлиижарашартибилан
мулккаэгаликқилишсубъектнингягонафаолиятиҳисоблангантақдирда,фараз
қилинадиганқамраболинадигандаврнисбатанузоқбўлишинитахминқилиш
оқилонабўлади.
-фойдаланувчиларэҳтиёжи.Масалан,истиқболли молиявий маълумот