Қилиниши натижасида ноқулай иқтисодий аҳволга тушиб қолиниши ёки инқирозгаюзтутилиши

демонтаж қилиш вашунгаўхшашлар)
,асосийвоситаларнибошқаташкилотлар
ва корхоналарга сотиш ёки беришда пайдо бўлган зарарлар;номоддий
активларнибошқакорхонаваташкилотларгасотиш ёкиберишдапайдобўлган
зарарлар; айбдорлари аниқланмаган ўғирликлардан кўрилган зарарлар;
жарималар,пенияларванеустойкалартўлаш биланбоғлиқ зарарлар;асосий
фаолиятдан олинадиган фойда, бошқа даромадлар ва бошқа тушумлар

---

ҳисобиданзаҳирақилиниб,бошқакорхоналарваташкилотлар(
четэлликларни
ҳам қўшиб)
,шунингдекайрим шахсларбиланҳисоб-
китобларгадоиршубҳали
қарзларсуммалари;«Бошқадаромадларватушумлар»гақуйидагиларкиради:
корхонанинг асосий фондлари ва бошқа мулкларини сотишдан олинган
даромадлар;даъвомуддати ўтибкетган,кредиторвадепонентгаўтказилган
қарзларниҳисобданўчиришданолингандаромадлар;ундирилганжарималар,
пениялар, неустойкалар ва хўжалик шартномасининг бошқа шартларини
бузганлиги учун ундириладиган бошқа турдаги санкциялар;корхона ичидаги
ошхоналар,ёрдамчихўжаликларвабошқаларданолинадигандаромадларва
тушумлар;молиявийфаолиятгадоирдаромадларвасарфлар.Бундамолиявий
фаолиятданолинадигандаромадларниҳисобгаоладигансчёлар(
9500)гуруҳи
бўйича9510,9520,9530,9540,9550,9560ва9590счётларочилиб,даромадлар
тегишлитарздаҳисобгаолибборилганлигитекширилади.Молиявийфаолиятдан
кўрилган зарарларни текширишда аудитор молиявий фаолият бўйича
харажатларни ҳисобга оладиган 9610, 9620, 9630 ва 9690 счётларнинг
маълумотлариниҳамтекширади.
Шунингдек,фавқулодда олинган фойдалар ва кўрилган зарарлар ҳам
текширилиши лозим.Бунда аудитор 9710«Фавқулодда олинган фойда» ва
9720«Фавқулоддакўрилганзарар»счётларининганалитикҳисобивадастлабки
ҳужжатлармаълумотларинитекширишизарур.«Маҳсулотлар(
ишлар,хизматлар)
таннархига қўшиладиган,маҳсулот ишлаб чиқариш (
иш бажариш,хизмат
кўрсатиш)харажатларинингтаркибивамолиявийнатижаларнишакллантириш
тартиби тўғрисидаги Низом»нинг шарҳларида кўрсатилишича, хорижий
давлатлар амалиётида фавқулодда зарарларга қуйидагилар киради:табиий
офатдан кўрилган катта йўқотишлар;уруш ва бошқа сиёсий нотинчликлар
натижасида кўрилган йўқотишлар;мамлакатда қонунчилигининг ўзгариши
натижасида кўрилган йўқотишлар,масалан,хусусий мулкни давлатмулкига
айлантириш (
национализация)ҳақида қарор қабул қилиш,айрим фаолият
турларинитаъқиқлаш вабошқалар.Бундааудиторқуйидагиларнитекшириши
лозим:фавқулодда йўқотишлар метеорологик,сейсмик ва бошқа тегишли
хизматларнингсодирбўлгантабиийофатлартўғрисидагимаълумотларибилан
тасдиқланиши; корхона мулклари фавқулодда ҳодисалардан суғурта
қилинганлигивабошқалар.
Аудитормолиявийнатижаларнитекширишдақуйидагиларниҳам аниқлаши
лозим:бюджетгасолиқларнингўзвақтидаватўлиқтўланиши;шубҳалиқарзлар
бўйичазаҳираларяратилишинингтўғрилиги;фойданингкорхонаиштирокчилари
ўртасида ўз вақтида ва тўғри тақсимланиши;акциядорларга дивидендлар
тўлашнингтўғрилиги.
Агарҳисоботйилинингохиригакелибдебиторқарзларнингинвентаризация
материалларинитаҳлилқилишнатижасидашубҳалидебиторқарзлараниқланса,
ундакорхонашумиқдордашубҳалиқарзларбўйичазаҳираяратишимумкин.
Бунда қарздорнингмолиявий ҳолати,тўлов кобилияти ва қарзни тўлиқ ёки
қисмансуммадақоплайолиш эҳтимолигақарабзаҳираҳажмиҳарбиршубҳали
қарзбўйичаалоҳидааниқланади.Яратилаётганзаҳираларсуммаси9430«Бошқа
операционхаражатлар»счёти(