Ildiz va ildiz sistemasi

1) ildiz geotrop (+), ya’niy vertikal tarzda og’irlik salmog’i orqasida pastka qarab o’sadi;

• 2) keri (-) fototrop, yaniy tug’ri tushadigan oftob nurlaridan yoshiringan xolda o’sadi va

• 3) gidrotropli (+), yaniy tuproqdagi o’sishi suvga qaratilgan bo’ladi.

• Ildizni poyadan ajratib turadigan yana bir nechta belgilar bor,

• Ildizlarning rivojlanishi katta evolyutsion etishkanlik bo’lib, o’simliklar ildiz orqali ancha etilishib, tuproq orqali oziqlanishga va yuqoriga, quyoshga intilib o’sadigan katta poyalarga ega bo’ldi.

• Dastlabki o’simliklar Riniofitlarning tanalari ildiz va poyalarga bo’linmagan, ularda faqat asosiy tana bo’lib, apikal meristema yordamida uzunasiga o’sgan va dixotom shoxlangan. SHoxlarni bittasi vertikal o’sgan, ikkinchisi tuproqqa yopishib, undagi suv va meneral moddalarni shima boshlagan. Bu o’simliklarning bo’ylari uncha katta bo’lmasdan suvda va suv yoqalarida o’sgan. Ildizlarning keyingi evolyutsiyasi natijasida, bir xil shoxlari tuproqga chuqurroq kirib, ildizga asos solgan. Paydo bo’lgan ildizlarning tanasida tuproqdan oziqlanish uchun to’qimalar takomillasha boshlagan. Tuproqdagi suv va mineral moddalarni shimish ildizning yosh qismiga to’g’ri kelib, uning tashqi tomonida maxsus to’qima rizodermani hosil qilgan. Ildizlarni kuchli shoxlanishi shimuvchi uchlarining ko’payishi, ularning tuproq qatlamlarida doimo o’sishi, yangi joylarni egallashi, mayda tuklarning va qo’shimcha ildizlarning paydo bo’lishi ildizlarning umumiy shimuvchi yuzasini kengayishiga olib keldi. Ildizning uchki apikal qismida meristemasini qattiq tuproqlarning mexanik ta’siridan himoya qilish uchun ildiz qini vujudga kelgan.

• 14.06.22

• Ildizning tuzilishini o’rganar ekanmiz, avvalo, yosh ildizning uchki tuzilishini o’rganishimiz kerak.

• Ildizlarning uchki qismi 4 ga,

• 1) Ildiz qini bilan o’ralgan bo’linish zonasi - hujaralari meristematik xususiyatga ega bo’lib, doimiy bo’linib turadi.

• 2) CHo’zilish zonasi - bu zonada hujayralar uzunasiga kuchli cho’ziladi, lekin hujayralari bo’linmaydi.

• 3) SHimuvchi zona – bu zonada rizoderma hujayralari mayda tuklar hosil qilib, tuproqdagi suv va suvda erigan mineral tuzlarni shimadi.

• 4) o’tkazuvchi zona - bu zona orqali shimilgan suv va mineral moddalar o’tkazuvchi naylar yordamida o’simliklarning boshqa organlariga etib boradi. Bu zona tuproq qatlamlarida, uchki o’suvchi qismining harakatiga mos holda doimo harakatda bo’ladi.

•