|
Арғумоқ остингдадир, тоғларни кез, боғларни кез,
Ногаҳон бу арғумоқ остингда бўлгайбўлмагай!
Хотинталоқ Сўпоғ-ей! Билиб айтган экан!
Остингда отинг борми, узанги узилгунча суриб қол.
Эртага отингни бошқа одам минмайди деб ким
кафолат бера олади? Бекор гап! Остимдаги арғу-
моқни бировга бериб қўядиган анойи эмасман!
Чарчадингми, Қоракўз? Вой-бў! Терлаб кетиб-
сан-ку! Бўлди, биродар, бўлди. Қайтамиз. Шош-
ма, секин... Ҳа, баракалла, иш бошимиздан ошиб
ётибди. Биласан-ку, одамларни. Сенга-ку, бир
қамчи ҳам ортиқча... Аммо одамлар арғумоқ эмас-
да, қайсар эшакдан фарқи йўқ. Юки енгиллашди-
ми, ётиб олади.
335
БЕШИНЧИ ҚИСМ
ЎН ЕТТИНЧИ БОБ
БИРИНЧИ СИНФ ЎҚУВЧИСИ МУЗАФФАР
ШОМУРОДОВ ҲИКОЯСИ
Абдувалидан зўр чиқдим!
Укамни кўтариб келяпман. Ҳали ўзи юролмай-
ди-да! Юролмайди-ку, ҳечам бир жойда ўтирмай-
ди. Ўтқазиб қўйсангиз орқаси билан сурилиб, бир-
пасда анча ерга бориб қолади. Ойимнинг айтиши-
га қараганда эрта-индин чопқиллаб йўлга кириб
кетармиш. Ўшанда «Қора аммам» укамнинг оёғи
орасидан кулча юмалатаркан, ўзи айтган. Жуда
ширин бола-да, Омон! Ҳозиргина йиғлаётган эди,
дарров овуниб қолди. Кўтариб боряпману нуқул
қулоғимни чўзғилаб ўйнайди. Шу дейман, чап
қулоғим осилиб, шалпангқулоқ бўп қоламан-ов!
Қўлимга олдим дегунча шу қулоғимга ёпишади.
Ҳайронман, нимасини яхши кўради? Қайси куни
ойнага қарасам, чап қулоғим ўнг қулоғимдан кат-
тароқ кўринди. Ана, яна чўзғилаяпти.
– Қўйворсанг-чи!
Қўйиб бўпти! Яккам-дуккам тишини кўрсатиб,
кулади тағин!
Шундай қилиб, бугун Абдувалидан зўр чиқдим.
Бурнини мўлжаллаб туриб бир урган эдим, «ойи»,
деб йиғлаб юборди. Қарасам, бурни қонаяпти. Ўзи-
ям, муштимни тугаётганимда ўрта бармоғимни
336
чиқариброқ урдим-да. Вой, қўлим! Ўрта бармоғим
сирқиллаб оғрияпти. Абдувалининг тишига тегди-
микин? Нега ўзи ғирромлик қилади. Буям майли,
укамни йиғлатгани, айниқса, алам қилиб кетди.
Бўлмаса урмасдим.
Эртага мактабга борганда бари бир Абдували
билан битта партада ўтираман-да. Яна уришамиз
шекилли... Маъсуда опанинг жаҳли ёмон. Уриш-
сак, иккаламизниям дарсдан ҳайдаб юборади...
Бошида шу Абдували билан битта партага ўтириб
қолганим чатоқ бўлган-да! Нима қилай, Маъсуда
опа ўтқазиб қўйган-да! Ойим ҳам биринчи кун
мактабга бораётганимда тайинлаган. «Абдували
билан бирга бориб, бирга келгин, битта парта-
да ўтиргин», деган. Ўшанда дадам менга яп-янги
кўйлак-шим олиб берган. Ойим атайлабдан жилд
тиккан. Жилдим Абдувалиникидан яхши. Янги-да!
Абдувалиники эски: Мавлуда опасидан қолган
жилди. Банди уч жойида ямалган, сиёҳ тўкилган...
Опаси Кўтармадаги мактабда – саккизинчида
ўқийди. Бизнинг мактабимиз етти йиллик. Сак-
кизинчи синфга ўтганлар Кўтармага қатнайди, ўн
йиллик мактаб бор.
Анави куни Мавлуда опа нима дейди, денг?
«Жилдингни ўртоғингга бера қол, ойинг сенга бош-
қасини тикиб беради», дейди. Индамадим. Мавлу-
да опа бақироқ қиз. Сариқ-да! Бир нима десанг
дарров жаҳли чиқиб кетади. Гапини қаранг. Ойим
атайлабдан тикиб берган жилдни у кишининг ука-
сига берармишман. Бериб бўпман!
Ойимнинг одати қизиқ: ҳар куни жилдимга
битта нон солиб қўяди. «Ўртоғинг билан бўлашиб
егин», дейди. «Қора аммам» келса, жилдимга жий-
да, майиз тўлдириб ташлайди. Жилдим эшакнинг
хуржунига ўхшаб қолади. «Алифбе» билан даф-
337
тар солишгаям жой етмайди. «Керакмас», десам,
жаҳли чиқади. «Ўқиб шаҳар оберармидинг, бир
кун кечроқ олим бўлсанг бўларсан, қорнингни
тўйғазиб юр», дейди. Нима кўп – «қора аммам»-
нинг келиши кўп! Нима кўп – мактабга жилдим-
ни қаппайтириб боришим кўп! Орқадаги парта-
да ўтирганимиз учун Маъсуда опа Абдували ик-
каламизни кўрмайди. Дарсда ёнғоқ еб ўтирамиз.
Фақат омон-эсон чақиб олсак бўлди. Ёнғоқни
чақсангиз овози чиқади-да! Доскага дарс ёзаёт-
ган Маъсуда опа эшитмайди дейсизми? Жудаям
эшитади-да! Бир-икки марта дакки еганимиз-
дан кейин Абдували билан буниям йўлини топ-
дик. Танаффусда ёнғоқни чақиб оладиган бўл-
дик. ўалвирак ёнғоқнинг иккитасини партага
устма-уст қўйиб бир урсангиз, иккаласиям чақи-
либ кетади. Тошёнғоқни чақишниям иложи бор.
ўишт қидириб ўтирмаймиз. Ҳамма танаффусга
чиқиб кетганида мен синф эшигининг ошиқ-мо-
шиғи ёнига ёнғоқни қис тириб тураман. Абдува-
ли эшикни секин ёпади. Тамом! Чақилган ёнғоқ
чўнтакда турибди-да!
Бир куни ёмон бўлди. Танаффусда чақиб, ғам-
лаб олинган ёнғоқларни еб ўтирган эдик, Маъсуда
опа бирдан:
– Шомуродов? – деб чақириб қолди.
Ўрнимдан сакраб туриб:
– Мен! – деган эдим, оғзим тўла ёнғоқ мағзининг
ярмиси отилиб кетди.
Болалар хохолаб кулиб юборишди. Қарасам, Аб-
дувалиям икки қўли билан оғзини тўсиб маза қи-
либ куляпти.
Парта остидан оёғига яхшилаб тепган эдим,
кулгиси тўхтаб, афти буришиб кетди.
Фақат ўқитувчи опамиз кулмади.
338
– Нима бало, Музаффар! Еттита қорнинг борми,
қачон қараса жағинг қимирлайди-я?! – деди.
Танаффусда иккинчи синф болалари бизни
масхара қилишади. Ҳаммаси баравар қарсак ча-
либ ашула айтади:
Do'stlaringiz bilan baham: |
