Ijtimoiylashtirish

1. Yengil adaptatsiya – bolaning yurishturishi 10-15 kun ichida meʼyoriy holatga qaytadi. Bola MTM (maktabgacha taʼlim muassasi)ga qatnay boshlaganidan soʼng bir oy oʼtgach, oʼzini meʼyorda tuta boshlaydi.
2. Oʼrta adaptatsiya – bolaning yurishturishi yoki emotsional holatidagi oʼzgarishlar 15-30 kun ichida meʼyoriy holatga qaytadi. Аgar avval unda ozish kuzatilgan boʼlsa, keyinchalik u oʼz vaznini tiklab oladi. MTMga qatnay boshlashidan bir oy mobaynida bir marotaba yengil kasallikka chalinishi va 7-10 kun MTMga kelmasligi mumkin.
3. Ogʼir adaptatsiya shunda namoyon boʼladiki, bolalarda tez-tez qaytadan kasal boʼlish kuzatiladi va u kasalliklar baʼzi hollarda jiddiy tus olishi mumkin (bronxit, pnevmoniya). Bu holatda adaptatsiya bir oydan ziyod vaqtga choʼziladi, rivojlanish va sogʼliq koʼrsatkichlarida noxush holatlar ham namoyon boʼladi. Аdaptatsiyaning noxush holatlarini maksimal bartaraf etish uchun ijtimoiy pedagog 9 oylikdan 1,5 yoshgacha boʼlgan bolalar mikroijtimoiy muhitdagi oʼzgarishlarni ogʼir oʼtkazishlarini inobatga olishi lozim. Shuningdek, adaptatsiya jarayonini oilaviy tarbiyaning quyidagi kamchiliklari ham ogʼirlashtirishi mumkin:
● notoʼgʼri ovqatlanish;
● bolani notoʼgʼri belash;
● salbiy odatlar;
● yoshiga mos kelmaydigan koʼnikmalar.
Ijtimoiy pedagog faoliyati uch bosqichdan iborat boʼlishi kerak: tashxis, tayyorlov, amaliyot. Maktabgacha taʼlim muassasalarida davlat talabalari asosida maktabgacha taʼlim muassasalari tarbiyachi-pedagoglari va taʼlim muas sasasi psixolik vrachlari tomonidan ijtimoiy-gigienik jihatlarga bagʼishlangan ishlarda emizikli va maktabgacha yoshdagi bolalarning adaptatsiya davrida bir qator muhim parametrlarni, yaʼni kasallanish, yurishturish, ruhiy rivojlanishidagi oʼzgarishlarni eʼtiborga olish kerakligi taʼkidlanadi.
Bolaning rivojlanish va dastlabki bilim olishi toʼgʼrisida har bir oila va jamiyat bilishi zarur boʼlgan muhim tavsiyalar: ● Hayotning dastlabki 8 yili, ayniqsa dastlabki 3 yili mobaynida bola oladigan gʼamxoʼrlik va diqqat-eʼtibor nihoyatda muhim ahamiyatga ega boʼlib, uning butun hayotiga taʼsir koʼrsatadi. ● Goʼdaklar hayotining dastlabki lahzalaridan boshlab, oʼrganishni boshlaydilar. Ular mehr-muhabbat, alohida diqqat-eʼtibor va bunga qoʼshimcha ravishda toʼyimli ovqatlanib, toʼgʼri parvarish qilinsalar, tez oʼsib ulgʼayadilar va bilimlarni tez oʼzlashtiradilar. ● Murabbiylar bolalar tomosha qilishlari, eshitishlari, ushlab qoʼrishlari va oʼynashlari uchun ularga yangi va qiziqarli narsalar berib, oʼsib-ulgʼayishlari va oʼrganish larida yordam berishlari mumkin. ● Goʼdaklar va yosh bolarni uzoq vaqt qarovsiz qoldirib boʼlmaydi. Bu ularning jismoniy va aqliy oʼsib-ulgʼayishini sekinlashtiradi. ● Qiz va oʼgʼil bolalar oziq-ovqat, diqqateʼtibor, gʼamxoʼrlikka teng miq dor da muhtoj boʼladilar. Bolalar biror narsa qilishni oʼrganayotgan va yangi soʼzlarni aytayotganlarida ularning hammasini ragʼbat lan tirish va maqtash zarur. ● Bolaning jismoniy va aqliy oʼsibulgʼayishi qoniqarsiz boʼlsa, ota-onalar shifokorga maslahat soʼrab murojaat qilishlari zarur. ● Bolaning dastlab oʼz ona tilini oʼrgatib, ularning mushohada yuritish va fikr-mulohazalarni ifoda etish qobiliyatlarining kamol topishiga yordam berish mukin. Bolalar tilni qoʼshiqlar, oilaviy voqea-hodisalar, sheʼrlar va turli oʼyinlar vositasida tez va oson oʼrgandilar. ● Barcha bolalar rivojlanganlik darajasiga muvofiq turli oʼyinchoqlar oʼynashlari kerak. Doʼkondan sotib oligan oʼyinchoqlar bilan bir qatorda suv, qum, karton qutilar, toʼrtburchak shakldagi yogʼoch boʼlaklari, oʼyinchoq idishlar va qopqoqlar ham yaxshi vosita boʼlib xizmat qiladi.