kishilar, nafaqadagilar, him oyaga muhtoj oilalar.
- oilada shafqatsiz m unosabat va zo ‘ravon!ikka uchragan
bolalar;
- sogMigi va jism oniy va aqliy o ‘sishga ta’sir etgan sharoitlarda
yashaydiganlar;
- ozodlikdan mahrum etilgan, qam oqxonalardan qaytgan mah-
buslar, m axsus o ‘quv-tarbiyaviy (axloq tuzatish) muassasalardan
qaytgan yoshlar;
- spirtli ichim liklar va giyohvand moddalarini iste’mol qiluvchi
oila a ’zolar.
5. O m adsiz, ishi y u rish m a y qolgan toifadagi o ilalar. Y a’ni:
- ota-onasiz, qarovsiz qolgan yetim bolalar;
- daromadi past boMgan oilalar;
- ko‘p bolali oilalar;
- balog‘at yoshiga yetm agan oilalar;
- yosh oilalar:
- nikohi buzilgan, ajralgan oilalar;
- noxush psixologik vaziyatga tushgan oilalar;
- o ‘zaro ziddiyatga tushib qolgan oilalar;
- shuningdek, ota-onalari pedagogik jihatdan z a if boMgan
oilalam i kiritish mumkin.
6. B o lalarn in g fa v q u lo d d ag i ahvoli (yetim lik, say o q lik v a
hokazo). Bu guruhga quyidagilar kiradi:
- bolalar uylari, m aktab-intem atlam i bitirib mustaqil hayotga
yoM olganlar boMib, ular iqtisodiy m ustaqillik va ijtimoiy yetuklikka
yetishm aganlar;
- yetim qolgan yoki ota-onaning qarovisiz qolgan bolalar;
- nazoratsiz qolgan bolalar va o ‘smirIar.
7. D a rb a d a rlik , b o sh p an a siz q o lg a n la r. Bu guruhga aniq
yashash jo y i boMmagan
odamlar, migratsiya tufayli ro‘yxatdan
o ‘tgan qochoqlar, majburan qochib o ‘tganlar;
•
Yuqorida
keltirilgan
guruhlarga
boMish
yagona
emas.
Ko‘rsatilgan guruhlam i ehtimol yanada aniqroq guruhlarga boMish
yoki aksincha, ancha kengroq tam oyillarni ajratish mumkin - bu esa
tadqiqotning maqsadi va vazifalarga, am aliy m asalalam i hal etishga
bog liqdir.
Ijtimoiy ishning obyektlari oldida turgan u yoki bu m asalalam i
m uam m olam i yechshiga qaratilgan, kishilar, m uassasalar, tashki-
14
lotlar, ijtimoiy institutlar, ijtimoiy ishning subyektlari ekanligini
inobatga olgan holda, jum ladan ijtimoiy ishni tarkibiy qismini
e ’tiborga olib, turli asos bo'yicha quyidagicha darajalash (difte-
rensatsiyalash) mumkin: am aliy faoliyat, ilmiy va o ‘quv jarayoni
(ijtim oiy ishdagi o ‘quv fanlari).
Ijtim oiy ishning subyektlari quyidagilar hisoblanadi.
I)
avvalo jamiyatdagi barcha tashkilotlar, muassasalar, ijtimoiy
institutlar:
1. Davlat o'zining turli darajadagi qonun chiqaruvchi ijro etuv-
chi
va sud hokimiyati
ko‘rinishdagi tuzilmalari bilan, bu
tuzilmalarda m ehnat va ijtimoiy taraqqiyot vazirligi, shuningdek
hududiy darajadagi ijtimoiy ish boshqarish organlari (o‘lka,
viloyatlar, respublikalar, avtonom tuzilmalarda ijtim oiy himoya
organlari) shaharlar mahalliy organlar alohida o 'rin tutadi.
2. Turli ijtimoiy xizm atlar: oilalar va bolalarga ijtim oiy yordam
ko'rsatishning hududiy markazlari; balog‘atga yetm aganlar uchun
ijtim oiy tiklash (reabilitatsion) markazlari; ota-ona qarovisiz qolgan
bolalarga yordam ko‘rsatish m arkazlari; imkoniyati cheklangan
bolalar v a o ‘sm irlar uchun reabilitatsion m arkazlar; bolalar va
o ‘sm irlar uchun ijtimoiy boshpanalar; aholiga psixologik-pedagogik
yordam ko‘rsatish markazlari; telefon orqali ekstrim (shoshilinch)
yordam berish markazlari va boshqalari.
3. Davlat korxonalari, tashkilotlari, muassasalari, oliygohlari
(oliy o ‘quv yurtlari) va hokazolam ing m a’muriyatlari va ularning
boMimlari.
4. Jamoat, hayriya va boshqa tashkilotlar va muassasalar: kasaba
uyushmalari, bolalar fondining Qizil yarim oy (Qizil xoj) jamiyatining
boMimlari, xususiy ijtimoiy xizmatlar, tashkilotlar va hokazolar.
5. A m aliy ijtimoiy ish bilan professional tarzda yoki jam oat-
chilik yo'Ii bilan shug‘ullanuvchi kishilar. Haqiqatda ular ijtimoiy
ishning ko‘rsatilgan ikki subyektlarining vakillaridir. Bunda ulami
ikki guruhga ajratish mumkin: tashkilotchi-boshqaruvchilar va biz
yuqorida ko‘rib chiqqan ijtimoiy ishning obyektlariga bovosita
yordam ko‘rsatuvchi, madad ko‘rsatuvchi mijozlarni him oya bilan
ta ’minlovchi ijrochilar, amaliy ijtimoiy ish xodimlari.
B a’zi m a’lumotlarga ko‘ra, bugungi kunda jahonda 500 mingga
yaqin professional ijtimoiy ish xodimlari faoliyat ko‘rsatmoqda.
15
Ijtimoiy ish xodim lari alohida guruh bo‘lib, ular aniq profes
sional va m a’m uriy-axloqiy fazilatlarga ega bo‘Iishlari zarur.
6. 0 ‘qituvchilar, shuningdek, bilimlar, ko‘nikmalar, m aho-
ratlarini m ustahkam lashga yordam beruvchilar: talabalar amaliyoti-
ning rahbarlari, murabbiylar, am aliy ijtim oiy ish xodim lar va
ijtimoiy sohaning turli tashkilotlari, muassasalari, korxonalarida
talabalar (tinglovchilar)ning am aliyot oMashlariga yordam beruvchi
boshqa xodimlar.
7. Ijtim oiy ishni tadqiq etuvchilar: ilmiy xodim lar turli usullami
q o ‘llagan holda ijtimoiy ishning holatini tahlil qiladilar, ilmiy
dasturlar ishlab chiqadilar, shu sohada mavjud boMgan va paydo
boMayotgan
tendentsiyalam i qayd
etadilar,
ijtimoiy
ishning
m uamm olari bo'yicha ilmiy hisobotlar, kitoblar m aqolalar chop
etadilar. Bu jarayonda m am lakatning ilg‘or oliygohlarining kafed-
ralari, laboratoriya xonalari. ilmiy m uassasalari, ijtimoiy muam-
m olar bo‘yicha doktorlik dissertatsiyalarini him oya qilish bo'yicha
ilmiy kengashlar m uhim rol o ‘ynaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
