Foydalanilgan adabiyotlar
1. 0 ‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. -Т .: 0 ‘zbekiston,
2010
.
2.
I.A.Karimov. M am lakatim izda dem okratik islohotlami
yilliada chuqurlashtirish va fuqarolik jam iyatini rivojlantirish
konscptsiyasi: 0 ‘zbekiston Respublikasi Oliy M ajlis Qonunchilik
pulatasi va Senatining qo'shm a m ajlisidagi m a’ruzasi. -Т .:
O'/.bekiston, 2010.
3. Ganiyeva M.X. Ijtimoiy ish asoslari. -T oshkent. 20I2-y.
4. Антология социальной работы. История социальной
помощи в России / Сост. М.В.Фирсов. -М .:С варогь-И В Ф С П Т,
I994.T.1.
5. Барнз Дж.Г. Социальная работа с семями в Англии. -М .:
Сентр общественных ценностей, 1993.
6. Бербешкина З.А. Этика социального работника // Теория
и практика социальной работы: проблемы, прогнозы, тех
нологии: Сб. -М .: РГСИ. 1992.
7. Василева-Гангнус JT. Правила этикета: Краткий справ. -
М.: Делта МКС, 1992.
8. Государственный образователный стандарт высшего
профессионального образования / Госкомитет Российской
Федератсии по высшему образованию. -М ., 1995.
9. Медведева Г.А. Этика социальной работы. -М ., 2000
10. Пинкус А., Минахан А. Практика социальной работы
(формы и методы). -М .: Союз, 1993.
11. Профессионално-этические нормы социальной работы.
-М : Социальное здорове России, 1993.
12. Этические основы социальной работы / / Теория и
методика социальной работы (краткий курс). -М .: Союз, 1994.
31
ko‘rsatadigan muassasalar, xalqaro va jam oat tashkilotlarining keng
tarm og‘i tashkii etilishi bilan izohlanadi. Dunyoning ko‘pchilik
m am lakatlarida ijtim oiy ish instituti yuz yildan ortiq vaqt mobay
nida faoliyat olib borm oqda va jahonning yetakchi universitetlari
bunday tayyorgarlikni am alga oshiradi.
Ijtim oiy ish ijtimoiy hodisa sifatida keng m a’noda ijtimoiy
yordam ning o ‘ziga xos modelini ifodalaydi. Buni jam iyat ijtimoiy,
siyosiy va madaniy taraqqiyot xususiyatlariga qarab aniq bir tarixiy
davrda am alga oshiradi. T or m a’noda ijtimoiy ish shaxsiy va
ijtimoiy qiyinchiliklam i yengib o ‘tishda odamlarga, ijtimoiy
guruhlarga yordam berishga yo'naltirilgan ijtimoiy zarur faoliyatdir.
«Ijtim oiy ish» - butun jahonda qabul qilingan insonning
insonga munosabatini, insonning jam iyatga moslashishini yengil-
lashtirish uchun qaratilgan faoliyatni anglatuvchi atamadir.
Bu ish ming yillar oldin xayriya va insonlarning diniy burchi
sifatida yuzaga kelib, XX asrda m axsus tayyorgarlikni talab
qiladigan kasbga aylandi. Kelajakni tadqiq etish xalqaro Aka-
dem iyasi tom onidan am alga oshirilayotgan «Jahon mamlakatlari
2 0 0 2 -2 0 10-yiIlarda - m uam m olar v a yechim lar» loyihasi ishtirok-
chilari taxm in qilayotgandek, XX asrda ishchi va oldingi asrlarda
dehqon om m aviy kasb bo‘Iganidek, XXI asr ijtim oiy ish xodimi asri
bo'lishi taxm in qilingan.
Ijtim oiy ishning teran insonparvarlik manbalarini qayd etgan
holda diniy xayriya bilan shug'ullanadigan kishilar va zamonaviy
ijtimoiy ish xodim i o ‘rtasidagi farqni ko‘rsatish zarur. M a’naviy
burch tuyg‘usi va ko‘rsatilayotgan yordamning kattaligi va uzoq
muddatliligi bilan o ‘lchanadigan ezgu ishlar qilishga intilish xayriya
bilan shug‘ullanadigan kishilarga kuch bag'ishlaydi.
Ijtim oiy ish kundalik m uam m olam i hal qilishda yordam
berishgagina emas, balki ehtiyojm andlarda qiyinchiliklami yengib
o ‘tish xususiyatlarini v a o ‘ziga-o‘zi yordam berish ko‘nikma!arini
shakllantirishga yo‘naltiriIganligi bilan filantropiya, xayr-saxovat va
faoliyatning shunga o'xshash turlaridan farq qiladi. Buni istalgan
hayotiy vaziyatda odamni o ‘z m uam m olarini o ‘zi faol hal qilishga
o ‘rgatish deb aytish mumkin.
Tarqoq, kam sonli y o lg 'iz kishilar tom onidan emas, balki kuchli
davlat v a xususiy tashkilotlar tom onidan ko'rsatiladigan profes-
34
n
I
oiui
I yordam eng samarali hisoblanadi. Ijtimoiy ish rivojla-
n ish in ing dastlabki bosqichida bu ish bilan asosan X IX asrda
sanoatning tez rivojlanishi va Yevropa mamlakatlarida shahar-
larining roli oshishi tufayli kelib chiqqan ijtimoiy m uam m olam ing
koskinlashishidan tashvishlangan turli filantropiya jam iyatlari
sluig'ullangan.
Sanoat inqilobining sodir boMishi G ‘arb ijtimoiy tuzilmasida
illkan o'zgarishlarga olib keldi, bu esa inson va jam iyat o ‘rtasida
munosabatlaming yangi tipini yuzaga keltirdi. G ‘arbda yangi
inlclIcktual yo‘nalish vakillari paydo boMdi, ularning qarashlari
davlatning shaxs oldidagi javobgarligi va m a’naviy burchi
lo‘g ‘risidagi tushunchalar paydo boMishiga ko‘m aklashdi. Ijtimoiy
nuiammolarning keskinlashishi nochorlar m uam m osining kelib
chiqishiga olib keldi, jam oatchilik fikri ushbu muam mo barqarorlik
va tartib-intizomiga x a v f tug'diradi, deb hisobladi. Va bu holat,
pirovardida, aholining turli guruhlarini em pirik o ‘rganishga
huyurtmalar paydo boMishida va ijtimoiy islohotlar oMkazilishida,
keyinchalik esa ijtimoiy islohotchilar tashabbusi bilan ijtimoiy ish
xodimlarini tayyorlashning turli shakllari paydo boMishida aks etdi.
Yangi
harakatning
intensiv
rivojlanishi,
ixtisoslashtirilgan
\i/.m atlarning tashkii etilishi natijasida nafaqat shoshilinch yordam
IcoM'salishni nazarda tutadigan, balki profilaktik yoki oldini oluvchi
xususiyatga ega ijtimoiy faoliyatning eng samarali modellari izlandi.
Zamonaviy jam iyat misli ko'rilm agan texnik yuksalayotgan
hozirgi davrda odam boshqarmaydigan axborot texnologiyalari joriy
etilmoqda, aholiga ijtimoiy xizm at ko‘rsatish tizim iga singib
ketadigan ishchi kuchi ajralib chiqmoqda. Taxm iniy hisoblarga
ko‘ra, hozirgi vaqtda AQSHda yollanm a ishchi boMib ishlaydigan-
larning deyarli 15 foizi oila, ta’lim, sogMiqni saqlash, qariyalar,
ruhiy kasallar, bolalarga yordam berish singari am aliy ishlarda,
axloq tuzatish muassasalarida ish bilan ta’minlangan.
Bu ixtisoslikka eng umumiy yondashishdir. U tegishli sohadagi
xodim turli sohalarda zarur bilimga ega boMishini talab qiladi. U
yordam so‘rab m urojaat qiladigan odam lar haqida tasavvurga ega
boMishi, foydalaniiishi mumkin boMgan tashkilotlar va muassa-
salarni, amaldagi m illiy qonunchilikni, moliyalashtirish manbalarini,
35
t
ushbu sohada faoliyat olib boradigan boshqa m utaxassislar faoli-
yatini va bunday holatlarda ko'rsatiladigan xizm atlam i bilishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |