Ijtimoiy xulq-atvor psixologiyasi

Attributsiya effekti.

Har kungi hayotda biz boshqa larning hatti- harakatini tushuntirish uchun ancha fikr qilamiz. Masalan, sud o’quzish rejalashtirilgan harakat yoki o’zini himoyalash harakati ekanini, intervyuer chin ko’ngildan gap bo’lgan bo’lmaganligini, oddiy inson ko’rsatilgan mehr do’stlik yoki sevgi darakligin aniqlashi, barchasi ustida bosh qotirishi lozim. Biz bunday attributsiyalarni amalga oshirayotgan paytda barcha narsani, ya’ni insonning kayfiyatini, turli vaziyatlarni inobatga olshimiz lozim.Odatda, baxtli turmush qurganlar o’z turmush o’rtog’iing og’ir gapiniuning yomom kayfiyatiga yo’yadilar.Va turmushda baxtsiz insonlar esa huddi shu holatni odatiylik ka taalluqli deb biladilar.

Attributsiyaning siyosiy taraflari ham mavjud. Siz ishsizlik yoki kambag’allikni qanday tushuntirib beraolasiz? Buyuk Britaniya, hindiston, Avstraliya va AQShda o’tkazilgan so’rovnoma shuni ma’lum qiladiki, siyosiy konservatorlar insonlarning ishsizligi va kambag’alligiga faqat insonlarning o’zlari aybdor ekanini aytishadi “odatda insonlar o’ziga mos narsalarga ega bo’ladilar, chunki bugungi kunda barcha mehnat qiladigan odamlar yaxshi narsalarga ega bo’ladilar”. Liberal va sotsiologlar esa bunday vaziyatda o’tmish va bugunning aybi ko’proq ekanini ta’kdlashadi : “agar siz va biz bunday shart-sharoitlarda yashaganimizda bugungi kundagi mavqeimizga ega bo’larmidik?”. Ularning ta’kidlashicha yangi terroristlar vujudga kelmasligi uchun biz barchasini oldini bugun olishimiz kerak. Boshqaso’zlar bilan aytganda chivinlarni barchasini o’ldirgandan ko’ra, botqoqlikni qurit, shunda barchasi yo’qoladi.