Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

Falsafiy  antropologiyaning  predmeti  va  vazifalari. 

Falsafiy  antropologiya  izlanishlarining 

bosh mo‘ljali va o‘zagini inson va faqat inson tashkil etadi. SHu ma’noda falsafiy antropologiyani 

antropotsentristik falsafiy ta’limot deb nomlash mumkin, chunki unda inson atrofida borliqning 

boshqa  barcha  muammolari  aylanuvchi  o‘ziga  xos  «markaziy  o‘q»  hisoblanadi. 

Falsafiy 

antropologiyaning antropotsentrizmi falsafaning tadqiqot markazida inson turishi bilangina emas, 

balki uning barcha maktablari uchun inson

 

dunyoning markazi hisoblanishi bilan ham belgilanadi. 

Mazkur yondashuv zamirida antik falsafaning Protagor ta’riflab bergan «Inson hamma narsalar 

mezonidir»,  degan  tamoyili  yotadi.  Falsafiy  antropologiyaning  antropotsentrizmi

 

Evropa 

madaniyati asoslaridan biri sanalgan xristianlik mafkurasidan ham

 

kelib chiqadi. Aynan xristianlik 

dunyoviy hayot markaziga insonni qo‘yadi, uni

 

Xudo o‘ziga o‘xshatib yaratgan, degan g‘oyani 

ilgari  suradi.  Shu  nuqtai  nazardan  xristiancha  madaniyat  vakilining  mentaliteti  asosida 

shakllangan falsafiy antropologiyani sharq falsafiy maktablari bilan taqqoslash o‘rinli bo‘ladi. Shu 

narsa diqqatga sazovorki, sharq falsafasida inson hech qachon dunyoning markazi hisoblanmaydi, 

zero, u tabiatning tarkibiy qismi, uning uzviy elementi, Koinotning ko‘p sonli darajalaridan biri 

sifatida  qaraladi.  SHarq  falsafasida  antropotsentrizm  yo‘q,  umuman  olganda,  falsafiy 

antropologiya  ham  mavjud  emas.  Bu  falsafada  inson  dunyoning  tabiiy  bir  bo‘lagi,  tabiatning 

ajralmas elementi hisoblanadi. Tabiatning o‘zi esa mukammal bo‘lib, inson unga qarshi turmasligi, 

balki uning izmiga bo‘ysunishi lozim.

 

SHunday qilib, ko‘pgina faylasuflar tomonidan qo‘yilgan 

«Inson  nima»,  degan  savol  Evropa  falsafiy  antropologiyasi  uchun  uning  falsafiy  muammolari 

majmuini belgilovchi bosh masala hisoblanadi (va u falsafiy tafakkurning boshqa yo‘nalishlaridan 

ayni  shu  jihatdan  farq  qiladi).  Falsafiy  antropologiya  insonning  borlig‘i  nuqtai  nazaridan  inson 

haqidagi  ta’limotdir.  Inson  va  uning  borlig‘i  to‘g‘risidagi  mulohazalar  muammolarning  keng 

doirasini  qamrab  oladi.  Bularning  barchasi  antropologizm,  ya’ni  insonning  mohiyati 

muammolarini  izchil  o‘rganuvchi  tadqiqotlarning  alohida  yo‘nalishi  –  tor  ma’nodagi  falsafiy 

antropologiya to‘g‘risida so‘z yuritish imkonini beradi. Keng ma’noda esa, falsafiy antropologiya, 

shu  jumladan,  inson,  uning  tabiat  va  jamiyatdagi  borlig‘i  haqidagi  ta’limotni  ham  o‘z  ichiga 

oluvchi falsafiy qarashlar tizimi sifatida maydonga chiqadi.