Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

Falsafaning predmeti.

 Falsafa fani xuddi ijtimoiy, tabiiy fanlar singari mustaqil fandir. U o‘zining 

mustaqil  ob’ekti  va  predmetiga  ega.  Falsafaning  predmetini  “olam-odam-inson”  tizimi  tashkil 

etadi.Falsafa  predmeti  uning  rivojlanish  davri  mobaynida  uzluksiz  o‘zgarib  turgan.  Falsafa 

muammolari  uning  predmeti  bilan  belgilanadi.  Ma’lumki,  falsafa  predmeti  tarixiy  rivojlanish 

jarayoni  mobaynida  sezilarli  darajada  o‘zgargan.  Falsafiy  fanlarning  har  biri:  ontologiya, 

gnoseologiya, etika, estetika, mantiq, siyosatshunoslik, falsafa tarixi ham o‘z alohida predmetiga 

ega.  Shu  tufayli  ham  falsafa  predmetini  faqat  o‘ta  abstrakt  tushunchalar  yordamida  belgilash 

mumkin. Suu ma’noda «dunyo – inson» munosabatlari tizimidagi umumiylik falsafaning predmeti 

hisoblanadi, degan fikr mazkur talablarga javob beradi.  

Endi «Falsafa nimani o‘rganadi?» degan savolni berishimiz mumkin. In sonda bilishga qiziqish 

uyg‘otadigan,  mifologiya,  din  yoki  fan  javoblaridan  qoniqmagan  insonning  o‘ziga  ma’lum 

bilimlar va tajribaga, muayyan e’tiqod,ishonch va intuitsiyaga tayangan holda oqilona asoslangan 

javoblar berishga harakat qiladigan, savollar tug‘diradigan har qanday ob’ektiv va sub’ektiv borliq 

falsafaning  predmeti  hisoblanadi.  Boshqacha  aytganda,  inson  o‘z  qiziqishi  ob’ekti  haqida 

muayyan tasavvur hosil qilish  maqsadida  savol berishga asos bo‘lishi  mumkin  bo‘lgan  hamma 

narsa falsafaning predmetidir.   

Masalan, Qadimgi Yunonistonda kosmotsentrizm ilk falsafiy ta’limotlarning o‘ziga xos xususiyati 

bo‘lib, bunda asosiy e’tibor «kosmos», «tabiat»ni anglab etishga qaratilgan. Keyinchalik, qadimgi 

yunon shahar – polislari ravnaq topgan davrda faylasuflar diqqat markazidan ijtimoiy muammolar, 

axloq,  davlat  qurilishi  masalalari  o‘rin  oldi.  Evropada  xristianlikning,  SHarqda  islom  dinining 

vujudga kelishi va mustahkamlanishi natijasida o‘rta asrlar falsafasi teotsentrik (yunon. «theos» – 

---