Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

«Sivilizatsiya» 

(lot. «civilis» – «fuqarolik», «davlatga doir») atamasi har xil ma’noda ishlatiladi. 

Birinchidan, 

sivilizatsiya  –  insoniyat  rivojlanishida  varvarlikdan  keyin  boshlangan  va  sinflar, 

davlat  vujudga  kelishi,  urbanizatsiya  va  yozuv  paydo  bo‘lishi  bilan  tavsiflanadigan  tarixiy 

bosqich. 

 

Ibn  Xaldun  (1332–1406)  o‘z  davrida  birinchi  bo‘lib,  sivilizatsiyalarning  yuzaga  kelishi, 

rivojlanishi va tanazzuli haqida ilmiy asosslangan g‘oyalarni ilgari suradi. Jumladan madaniyatlar 

va davlatlarning paydo bo‘lishi, yashashi va inqirozi muayyan tarixiy qonuniyat ekanligini, unga 

tabiiy  geografik  va  iqtisodiy  omillar,  turmush  tarzi  va  dunyoqarashlar  jiddiy  ta’sir  ko‘rsatishi 

mumkinligini aytadi.  

I.A.Karimov,  «Har  qanday  sivilizatsiya  ko‘pdan  ko‘p  xalqlar,  millatlar,  elatlar  faoliyatining  va 

samarali  tar’sirining  mahsulidir.  Bir  so‘z  bilan  aytganda,  ko‘chmanchilar,  bosqinchilar  kelib 

ketaveradi,  lekin  xalq  boqiy  qoladi,  uning  madaniyati  abadiy  yashaydi»

5

,  deb  ta’kidlaydi.