Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

bo’lgan bilimlar nazarda tutiladi. 

  

Asoslar munosabatidan kelib chiqadigan bilim (natija) xulosa deb yuritiladi. 

  

Xulosa  ob’ektiv  olam  in’ikosi  hisoblangan  fikrlar  orasida  sababiy  aloqadorlikni  ifodalaydi. 

Shunisi  xarakterliki,  xulosa  chiqarishda  inson  fikri  sabablar  (asos)dan  natijaga  emas,  aksincha, 

natija (xulosa)dan unga asos bo’lgan sabablarga qarab borishi mumkin, Masalan: Jinoyat jazosiz 

qolmaydi (asos)   

Terrorchilik — jinoyat (asos)   

Demak, Terrorchilik jazosiz qolmaydi (xulosa) yoki   

Qaldirg’ochlar pastlab uchmoqda.   

Demak, ertaga ob-havo o’zgaradi (xulosa)   

Tabiiy tilda xulosada «demak», «natijada», «ko’rinib turibdiki», «shuning uchun» kabi  so’z va 

so’z birikmalari uchraydi.   

Xulosaning  chin  yoki  xato (yolg’on)ligi,  birinchidan,  asos  (asoslar)  ning  chinligi,  ikkinchidan, 

asos (asoslar) bilan xulosaning mantiqiy munosabatiga (fikrning izchilligi, asoslar bilan natijaning 

uzviy  aloqadorligi  va  hokazo)  bog’liq  bo’ladi.  Agar  V  xulosa  A  dan  kelib  chiqsa,  va  uning 

natijasini  ifodalasa,  to’g’ri  (chin)  bo’ladi.  Aksincha,  V  xulosa  A  asosdan  kelib  chiqmasa,  xato 

(yolg’on) hisoblanadi. Shunday qilib, xulosaning to’g’riligi mantiqiy ketma-ketlik, asoslar bilan 

natijaning aloqadorligidan kelib chiqadi.   

Asoslardan  xulosaning  kelib  chiqishi  ikki  yo’lda  amalga  oshadi:  ayrimlarida  xulosa  asoslardan 

zaruriy  ravishda  kelib  chiqadi.  Bunday  xulosa  demonstrativ  (zaruriy)  xulosa,  deb  yuritiladi. 

Boshqalarida asoslardan chiqarilgan xulosa haqiqatga yaqin, ehtimollik xarakteriga ega bo’ladi.  

Bunday xulosalar nodemonstrativ, yoki haqiqatga yaqin xulosalar, deb yuritiladi.   

2) Xulosa chiqarishning 3 asosiy turi mavjud: