Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

 

 

 

Amaliyot. 

Bilishning  negizini  amaliyot  tashkil  etadi

.  Bu  insonning  butun  bilish  jarayoni 

sezgilardan  boshlab  ilmiy  mavhumliklarga  qadar  ijtimoiy-amaliy  faoliyat  asosida  rivojlanishi, 

uning ehtiyojlari va muvaffaqiyatlari bilan belgilanishi va yo‘lga solinishini anglatadi.  

Amaliyotning  tarkibiy  qismlari: 

1)  maqsad;  2)  maqsadga  muvofiq  faoliyat;  3)  amaliyot 

vositalari; 4) amaliy harakat ob’ekti; 5) harakat natijasi kabilar

.

 

Maqsad sub’ektga yoki odamlar 

guruhiga  xos. 

Maqsad  –  erishish  mo‘ljallangan  kelajakning  sub’ektiv  obrazi. 

Pirovard  maqsad 

muqarrar  tarzda  muayyan  predmetlarga  bog‘lanadi,  deb  o‘ylash  yaramaydi.  Insonning  chegara 

bilmas intilishi

 

bilan tavsiflanadigan ideal ham maqsad bo‘lishi mumkin. Maqsad haqidagi falsafiy 

ta’limot – teleologiya, deb ataladi. Amaliyot o‘z maqsadlarini ko‘zlovchi

 

odamning faoliyatidir. 

Shu sababli u maqsadga muvofiq faoliyat hisoblanadi.

 

Bu faoliyatning o‘zi maqsad timsoli sifatida 

amal qiladi. Bu erda sub’ekt muqarrar tarzda g‘ayri niyatni emas, balki kuchni tan oladigan tabiat 

bilan

 

to‘qnashadi. Inson tabiatga tabiiy kuch sifatida qarshi turadi.   

Maqsadga  erishish  uchun  ishga  solinadigan  hamma  narsa  amaliyot  vositasi  deb  ataladi

.  Bu 

nafaqat  mashinalar,  mehnat  qurollari,  balki  odamlarning  bilimlari  va  hayot  tajribasi  hamdir. 

Harakat  qaratilgan  narsa  amaliyot  ob’ekti  deb  ataladi.  Faoliyat  mahsulotda  to‘xtaydi,  maqsad 

ro‘yobga chiqadi. Ro‘yobga chiqqan maqsad

 

maqsad emas. Imkoniyat borliqqa aylanadi; amaliy 

harakat bajariladi. Amaliy

 

harakatlar estafetasi inson amaliyoti, uning faol hayotini tashkil etadi.

 

Amaliyot  natijasiga  erishish  bosqichida  sub’ekt  o‘z  harakatlarining  samaradorligini,  ularga 

yo‘ldosh bo‘lgan emotsional  va oqilona  jihatlarni  baholash  imkoniyatiga ega bo‘ladi. Amaliyot 

haqiqat  mezoniga  aylanadi.  Amaliyot  haqiqatning  birdan-bir  mezoni  emas,  biroq  u  haqiqatni 

baholashning bosh  mezonlaridan biri  sifatida tan olinadi. Inson o‘z tafakkurining haqiqiyligini, 

uning  butun qudratini  amaliyotda isbotlab berishi  lozim.  Amaliyot tarkibida  har xil ahamiyatga 

ega bo‘lgan nisbatan mustaqil jihatlar mavjud bo‘lib ular falsafiy ta’limotlar mazmunida o‘z aksini 

                                                

22

 Beruniy. Hindiston. –Т.: «Фан», 1966 y. 25-b.

 

 

23

 Милитан В. Психология лжи. –М.: «АСТ», 1993. с. 39.

 

 

---