Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq

Isbotlash  va  rad  etish. 

Fanning  u  yoki  bu  qoidasining  haqiqiyligi  yoki  soxtaligi,  aniq-ravshan 

ko‘rinib  turmaydi.  Faqat  eng  sodda  mulohazalar  o‘zining  haqiqiyligini  tasdiqlash  uchun  sezgi 

idrokidangina foydalanishni talab qiladi: ko‘rsatish mumkin bo‘lgan narsani isbotlashning hojati 

yo‘q. Fanning aksariyat qoidalari sezgi a’zolari orqali bilish darajasida va boshqa haqiqatlardan 

alohida  emas,  balki  mantiqiy  tafakkur  darajasida,  boshqa  haqiqatlarga  bog‘langan  holda,  ya’ni 

isbotlash  yo‘li  bilan haqiqiy deb qabul qilinadi. Isbotlash  – ilmiy tafakkurning  muhim  vositasi. 

Har qanday isbotda tezis, isbotlash uchun asoslar (dalillar) va isbotlash usuli mavjud. Haqiqiyligi 

yoki soxtaligi isbotlash yo‘li bilan aniqlanayotgan qoida tezis deb ataladi. Tezisning soxtaligini 

aniqlash  –  rad  etish  deb  ataladi.  Isbotlashda  foydalanilayotgan  va  isbotlanayotgan  tezisning 

haqiqiyligini ko‘rsatayotgan barcha qoidalar asoslar yoki dalillar deb ataladi. Asoslar va dalillar 

ishonchli dalillar haqidagi qoidalar, ta’riflar, aksiomalar va ilgari isbotlangan qoidalardan tashkil 

topadi.

 

 

Yolg‘on 

haqiqatning  qarama-qarshisi. 

YOlg‘on odatda  noto‘g‘riligi ayon bo‘lgan tasavvurlarni 

bila turib haqiqat darajasiga ko‘tarish sifatida tushuniladi. 

YOlg‘on kundalik va ijtimoiy hayotda 

                                                

21

 Қаранг: S.М. Hotamiy. Islom tafakkuri tarixidan. –Т.: «Minhoj», 2003 y. 126-b.

 

 

---