Ijtimoiy reablitatsiya

1.4. Terroristlarning guruxiy harakati va ulam in g psixologik tasnifi
Suellvold
kuzatishiga ko'ra, terroristik guruh a'zolarining ayrimlarida jaxldor 
paranoik individlar borligi aniqlangan.
Ko'pgina terroristlarning um umiy belgisi 
- 
shaxsiy muammolar negizini 
aniqlash va ekstemalizasiyaga intilishdir.
Boshqa xarakterli belgilar - doimiy him oyaga tayyorlik, o'zligiga xaddan 
ziyod berilganlik va boshqalam ing hissiyotlariga e'tiborsizlikdir.
Terroristik guruhga kirib boruvchi individlar har bir jam iyat bo'g'inidan, har 
qanday kasb mutaxassisligidan yuzaga kelishi mumkin. Ular o'z sohasiga ko'ra, 
turli xil m a'daniyat va millatni, keng qamrovdagi g'oyaviy yo'nalishlami 
ko'rsatadi.
Terroristlar orasida turli yoshdagi insonlar uchraydi, terroristik tashqilot 
ierarxiyasida konret shaxsning qanday mavqega egaligi ko'p narsani belgilab 
beradi. Terrorizm rahbarlari va tashqilotchilari asosan katta yoshdagi insonlar 
hisoblanadi. Ijro etuvchilar esa yoshlardan iborat bo'ladi. Aynan ular jinoiy 
yustisiya him oyachilarining ta'siriga tez tushadilar.
Terroristik guruh o'z m aqsadlarini tashqillashtirishda va amalga oshirishda 
ojizdir. Bu prinsipial m om ent hisoblanadi. Bu ojizlikning asosiy parametrlaridan 
biri - motivlam ing bo'linib ketishidir. Qachonki kichik gomogen guruh (ijtimoiy, 
etnik, diniy) jam iyatga o'z erkinligini yuklasa, geterogen guruh maqsadlami 
tashqillashtirib, am alga oshiradi. Shunga ko'ra, gom ogen guruh a'zolari o'z 
m aqsadlarini o'zini yuqori baholash asosida belgilashadi, ular o'zlarini "eng-eng" 
deb hisoblashadi. Y a'ni - eng adolatli, eng jasur, eng asosiy... - bu esa 
narsissizmning oddiy ko'rinishidir.
Terrorist 
guruhda 
o'z 
narsissizmini 
yanada 
mustahkamlab, 
shaxsiy 
identifikasiya qobig'iga o'raladi. Ko'pgina terroristlar ayniqsa yoshlar uchun 
kollektiv tayanchi rolini bajaradi. Bunday guruxdagi har bir terrorist - o'z guruhiga 
sodiq, guruhiy norm a va maqsadlam i amalga oshiruvchi bo'ladi.
Avtonom 
terroristik 
gumhlar 
etalonli 
guruh 
hisoblanadi. 
Bu 
esa, 
terroristlarning o'z guruhiga sodiqligini ta'minlab beradi.
D j.Poust
yevropalik terroristlar orasida 2 ta guruxni ajratib ko'rsatadi:
1-guruh vakillari - ajdodlari amalga oshira olmagan ishni amalga 
oshiruvchilardir.
26

---

2-guruh vakillari - ajdodlarining maqsadlarini amalga oshira olmaganliklari 
uchun o'ch oluvchilardir.
Terroristik 
guruh 
a'zolari 
faqatgina 
o'ziga 
ishonmaydigan, 
o'zidan 
qoniqmaydigan insonlardan emas, balki aqlli, mustaqil, o'z kuchiga ishongan 
insonlardan ham tashqil topadi.
O'ziga ishonmaydigan insonlar odatda guruxdan iqrorlik va psixologik panoh 
qidirishadi, kuchlilar esa liderlikka, boshqalami boshqarishga dominantlik 
yo'nalishiga intilishadi. Bunday insonlar yuqori xavotirlikka ega bo'lib, eng kuchli 
agressiyaga boshlaydi. Odatda bunday shaxslar terrorizm ideologiyasining 
yaratuvchilari hisoblanib, o'zgalar bilimiga ega bo'lib, qo'llab - quwatlash asosida 
hayotga tadbiq etishadi.
Bunday referent guruhlarga mansublik "qaxramonlik" ishlaridagi ishtirok va 
aktivlik shaxsdagi 
o'ziga bo'lgan baxoni yanada ko'taradi, ijtimoiy-psixologik 
statusi(mavqei) 
xavotirligining 
darajasini 
pasaytiradi, 
hayot 
ma'nosini 
shakllantiradi.
Individning guruxga tobe bo'lishida o'limga olib keluvchi jarayonlar 
ishtirokida, kuchli emotsional 
holatlarda yaqqol namoyon bo'ladi. 
Guruh 
qanchalik ko'p jinoyatlami sodir etsa, unga bog'lanib qolish tezlashadi, chunki bu 
harakatlar yolg'iz terroristning o'zi emas, balki uning do'stlari, guruhdoshlari bilan 
amalga oshiriladi.
Guruh lideri guruhdagi o'ziga ishonmaydigan, qo'rqoq shaxslardan tezgina 
holi bo'lishni xoxlaydi va ularii mustaqil sinovlardan o'tkazadi, guruhda qolish 
yoki qolmasligini belgilaydi.
Terroristik xulq-atvor soxibi bo'lgan insonlar terroristik qotillik sodir etsalar 
qaxramonlik sifatida ko'rib chiqiladi.
Bu albatta, terroristik guruh "nizomi"ning asosiy tamoyillaridan biri sifatida 
maydonga chiqadi.