Ijtimoiy psixologiyaning asosiy zamonaviy yo’nalishlari

Kognitivizm.

• K.Levin nazariyasi asosida paydo bo‘lgan psixologik yo‘nalish bo‘lib, undagi o‘rganish obekti:
• munosabatlar tizimidagi kishilar,
• ularning bilish jarayonlari,
• ong tizimiga taalluqli bo‘lgan kognetiv holatlar.

Kognitizm doirasidagi nazariyalar

• Shaxs o‘ziga o‘xshash shaxslar bilan muloqotga kirishar ekan, doimo munosabatlarda ruhiy mutanosiblik tenglik bo‘lishiga, shu tufayli ziddiyatlardan chiqishga harakat qiladi.

F.Xayderning balanslashtirilgan tizimlar nazariyasi
T.Nyukomning kommunikativ aktlar nazariyasi
Festingerning kognitiv dissonanslar nazariyasi
Asosiy g’oya

Gumanistik yo’nalish

• Inson tomonidan ruhiy uyg`unlikka erishish, yani hayot mazmunini anglash, ma’naviy qadriyat, estetik his-tuyg`ularni sifatiy o`zgarishiga asos bo`ladi. Men-konsepsiyasini adekvat shakllantirish o`z-o`zini anglash va shu asosida o`zini faollashtirish uchun muhim omil hisoblanadi. Ushbu yo`nalishning asosiy metodi ekzistensial tahlil hisoblanib, unda “inson - biladi-his etadi-istaydi” formulasi inson ozod mavjudot tushunchasi asosida tahlil qilinadi.

• Gumanistik psixologiyaning taniqli vakillari-
• A. Maslou,
• K.Rojers,
• G.Olport.

• Gumanistik nazariya qisqacha shaxsni, avvalambor, yaxshi, tabiatning ruhiy fazilatlari va ehtiyojlariga (masalan, o'z-o'zini rivojlantirish, dunyodagi bilim, o'zlikning ma'nosini tushunish, yaxshilik) ega bo'lishga qaratadi. Shu bilan birga, bunday ehtiyojlarni qoniqarsiz hayot sharoitlari tufayli vaqtinchalik taqiqlash mumkin va bu shaxsning xatti-harakatlarida namoyon bo'lolmaydi.

A.Maslov ierarxiyasi

• 1-bosqichda eng past ehtiyojlar (fiziologik masalan, nafas olish, oziq-ovqat, shaxvoniy istak) tomonidan nazorat qilinadigan joyga joylashtiriladi.
• 2-bosqichda sog'liqni saqlash, moddiy xavfsizlik (ishonchliligi zarurligi) uchun mo'ljallangan.
• 3-bosqich-muloqot, o'zaro tushunish, odamlarni tushunish, g'amxo'rlik (ijtimoiy ehtiyoj).
• 4-bosqich shaxsiy qadr-qimmat, hurmat, obro'-e'tibor, ijtimoiy muvaffaqiyatlar.
• 5-bosqich o'z-o'zini rivojlantirish, ya'ni o'zini o'zi anglash va o'z-o'zini anglash zaruriyati, dunyodagi o'z maqsadini tushunishdir.