Ijtimoiy psixologiyaning asosiy zamonaviy yo’nalishlari

Ijtimoiy psixologiyaning asosiy zamonaviy yo’nalishlari

Reja

• Nobixevioristik yo'nalish ijtimoiy psixologik tadqiqotlar doirasida
• Ijtimoiy psixologiyada psixoanalitik konsepsiya.
• Ijtimoiy psixologiyada interaksionistik yo’nalish.
• Kognitivizm.
• Gumanistik yo’nalish.
• Gumanistik psixologiyaning asosiy tamoyillari.

Nobixevioristik yo'nalish ijtimoiy psixologik tadqiqotlar doirasida.

• XX asr shu bilan xarakterli ediki, u turli fanlar oldiga konkret topshiriqlar qo‘ya boshladi. Shuning uchun psixologiya fani oldida tadqiqotlar asosida psixologik qonuniyatlarni asoslash vazifasi turar edi.
• Ikkinchidan esa, Amerikada ko‘pgina psixologlar o‘z tadqiqot ob’ektlarini laboratoriyalarda ayrim psixik jarayonlarni o‘rganishdan kichik guruhlarga ko‘chira boshladilar. Bu davrda psixologiyada shakllanib bo‘lgan uch asosiy oqim (psixoanaliz, bixeviorizm va geshtalt psixologiya) ichida ham ijtimoiy xulq-atvorni kichik guruhlar doirasida o‘rganish tendensiyasi paydo bo‘ldi. Bunda asosiy diqqat kichik guruhlarga va ularda turlicha eksperimentlar o‘tkazishga qaratilgan edi. Bunday holatning paydo bo‘lganligi ijtimoiy psixologiyaning fan sifatida shakllanishida nihoyatda katta rol o‘ynadi.

Empirik psixologiyani tanqid qilib chiqishdi

Dj Uotson (1878–1958 y.)
K. Leshli (1890–1958 y.)
E. Torndayk (1874–1949 y.)
A. Veys (1879– 1931 y.)

• Psixologiya foydalanib kelayotgan o‘z-o‘zini kuzatish metodi (sub’ektiv metod) haqiqiy ilmiy bilimlar bera olmaydi, chunki uning xulosalari sub’ektiv xarakterga egadir. Haqiqiy ilmiy bilimlar ob’ektiv va aniq bo‘lmog‘i kerak. Psixologiya filosofiyaga emas, balki hozirgi zamon tabiatshunosligiga tayanmog‘i va boshqa tabiat fanlari, masalan, fizika, ximiya, biologiya singari, tashqi tajriba dalillari asosida ko‘rilmog‘i kerak. Psixologiya o‘z-o‘zini kuzatish metodini uloqtirib tashlashi va faqat ob’ektiv (tashqi) metoddan foydalanishi kerak, ya’ni psi­xik hayotni har kim o‘z-o‘zida emas, balki boshqa kishilarda hayvonlarda tashqi kuzatish va eksperiment yo‘li bilan o‘rganmog‘i kerak

• Uotson shuning uchun ham o‘zining psixologiya sohasidagi asosiy asarini «Psixologiya hulq haqidagi fan» deb nomladi. «Bixevior» degan so‘z inglizcha hulq, demakdir. Amerika psixologiyasidagi bu yo‘nalish shuning uchun ham «bixeviorizm» («Hulq psixologiyasi») deb ataladi.