Ijtimoiy psixologiyada shaxs muammosi

Gyote

“Shaxs jamoa bilan qo’shilib o’zligini yo’qtmoydi. Aksincha, u jamoada ma’naviyat va kamolotning gultojiga aylanadi”

A.Barbyus

Shaxsning biron maqsadni ko‘zlashi va dunyoqarashi

• Shaxsning muhim xossasi shuki, u biron maqsadni ko‘zlaydi, shu maqsadga intiladi. Shaxs hamisha biron narsaga, biron maqsadga, biron ob’ektga ko‘z tikadi, unga intiladi, voqe’likning real sohalari ana shunday ob’ekt bo‘ladi, ammo xaqiqatda yo‘q bo‘lgan, xomxayoldan kelib chiqqan narsalar ham shunday ob’ekt bo‘lmog‘i mumkin.
• Odamning intilishlari, hayot maqsadi muayyan va barqaror maqsad bo‘lishi uchun shu yuksak ideal ham xomxayol mahsuli bo‘lmasdan, balki haqiqatan ham hayotiy, barqaror va doimiy ideal bo‘lishi kerak. Yuksak ideal yoki oliy maqsad kishining dunyoqarashidan kelib chiqqandagina barqaror va ideal bo‘la oladi.

• Dunyoqarash odamning tabiat va ijtimoiy hayot hodisalari haqidagi qarashlari, tasavvurlari va tushunchalari sistemasidir.
• Sinfiy jamiyatda yagona dunyoqarash yo‘q va bo‘lishi mumkin emas. Dunyoqarash tashqi olam va inson tafakkurining jarayonlari haqida muntazam qarashlar sistemasini beradi. Bu dunyoqarash fanning yutuqlariga va insoniyatning ko‘p asrlik tajribasiga asoslanadi.
• Odamning ko‘zlagan maqsadi, hatti-harakati dunyoqarashga mos bo‘lib, shaxsning ehtiyojiga aylanganda bu dunyoqarash maslak bo‘lib qoladi.

Odamning ehtiyojlari va mehnat

• Ehtiyojlar odamning kun ko‘rishi va yashashi uchun zarur narsalardir. Odam yashamoq, kun kechirmoq uchun o‘z ehtiyojlarini qondirish kerak.
• Insoning ehtiyojlari Biologik ehtiyoj va Yuksak ehtiyojlarga bo’linadi.
• Yuk­sak ehtiyojlar – bilish ehtiyojlari, ijtimoiy ehtiyojlar, ma’naviy, estetik ehtiyojlar. (Bu ehtiyojlar tug‘ma ehtiyojlar emas – ular tarixan taraqqiy etgan)