Ijtimoiy pedagogikada Deviatsiya hodisasi

Deviant xarakterlarning asosiy sabablari

Bolalar, o`smirlar va umuman ba`zi jamiyat a`zolarining jamiyat tan olgan me`yorlarga zid keluvchi xatti — sharakatlarni namoyon etishi — bu birdaniga, uz —uzidan biladigan xodisa emas. Ya`ni o`sha insonlarning shunday yul titishiga nimadir sabab biladi. Ya`ni shar bir fazilat uz tarixiga ega. Insonning rivojlanishi bir —biri bilan uzviy bogliq boltan turli xil faktorlarga borlik: irsiy, mushit, tarbiya, iisonning shaxsiy amaliy faoliyati va x.k. Voyaga etmagan yoshlar orasida deviant sharakatlarni vujudga keltiruvchi qator faktorlar mavjud. Jumladan:

1. Biologik faktorlar, ya`ni bolalarning ijtimoiy shayotga moslashuvini murakkablashtiruvchi noxush fiziologik va anatomik xolatlar: Ularga:

• genetik (ita aqli zayflar, kirlar, karlar va x.k),

• psixofiziologik (ya`ni inson organizmiga salbiy ta`sir kirsatuvchi, somatik sharakatlarni, allergiyalar va toksik kasadliklarni vujudga keltiruvchi turli xil ziddiyatlar, kimyoviy moddalar, energiyalar va x.k),

• fiziologik (atrofdagilarda noxush kayfiyat uygotuvchi tashki qiyofa, tilning dudukligi va x..k)

2. Psixologik faktorlar, ya`ni insondagi psixopotologik yoki aktsentuant (haddan tashkari) holatlar. Bu faktorlar asab kasalliklari (psixopatiya, nevrasteniya kabi kasalliklardir)

3. Ijtimoiy—pedagogik faktorlar, ya`ni bolalik davridan boshlab maktab, oila va jamoatchilik tarbiyasidagi nuksonlar.

4. Ijtimoiy — iqtisodiy faktorlar, ya`ni bu jamiyatdagi ijtimoiy tengsizlikdir: jamiyatning boylar va kambarallar deb ajratilishi, shalqning ma`lum qismining qashshoqlanib qolishi, oylik maoshining kamligi, ishsizlik, inflyatsiya va x.k.

6. Ma`naviy— axloqiy faktorlar. Ularga birinchidan, jamiyatdagi ma`naviy qadriyatlarning qadrsizlanishi, insonlarning ma`naviy qashshoqlanishi kirsa, ikkinchidan, muayyan jamiyatning undagi ro`y berayotgan deviant sharakatlarga befarqlik, lokaydlik kiradi

Deviatsiya kontseptsiyasida reabilitatsiya, profilaktika va korrektsiya masalalari Deviant hatti — sharakatdagi bolalar va ismirlarga nisbatan profilaktika, reabilitatsiya va korrektsiya ishlari amalga oshiriladi. Reabilitatsiya — bu bola shaxsining xuquqi, xuquqiy statuey, sogligi, ishga layokatsizligini tiklashga qaratilgan kompleks, kip darajali, boskichli va dinamik tizimdir. U profilaktika va korrektsiya singari aspektlarni uz ichiga oladi. Profilaktika — bu reabilitatsiya tizimidagi shaxsning rivojlanishidagi u yoki bu chekinishlarni yukotishga shart-sharoitlar yaratishga qaratilgan tadbirlardir. U ko`proq ijtimoiy muxit bilan bog`liqdir. Korrektsiya — bu shayotiy chekinishlarga uchragan bolalar va o`smirlar bilan olib boriladigan aniq faoliyat hisoblanadi.