«Ijtimoiy menejment» fanining sillabusi

 

8.2.Kibernetik modellashtirish 

 

Kibernetik 

modellashtirish 

boshqaruvni 

maqbullashtirish 

keng 

imkoniyatlarini  ochib  beradi.  Yirik  olimlar  hisobicha,    kibernetik  yondashuvning 

xarakterli  jixati  bo’lib  murakkab  obyektlar  asosiy  parametlarini  o’rganish 

---

80 

 

maqsadida ularni soddalashtirish va shu asosida ularning chuqur mohiyatini ochish 

hisoblanadi. 

Modellarni  mukammallashtirish  jarayonini  ularni  mun-tazam  to’ldirish  yoki 

ishlab  chiqilishi  jarayoni  sifatida  ko’rib  chiqish  foydali.  Odatda  eng  oddiy 

modellardan boshlashadi. 

Hozirgi  vaqtda  fan  va  amaliyot  xarakteri  va  mo’ljallanishi  bo’yicha  turli 

modellashtirish  uslublari  va  shakllariga  ega.  Bu  holda  bizni  faqat  bevosita 

boshqaruvga xizmat qiluvchi modellar qiziqtiradi. Murakkab tizimlarni boshqarish 

uchun yangi modellarni ishlab chiqish zarur.  

Bu  sohaga  matematikani  kiritish  katta  ahamiyatga  egaligiga  hech  shubha 

yo’q. Matematik modellashtirish modellar aniqligini oshirishda texnik vositalar va 

zamonaviy uslublardan foydalanishga imkon beradi. Bu bilan bir qatorda, ijtimoiy 

hodisalarning sifat tomonlarini ham modellashtirish kerak. Ularning xususiyatlarini 

falsafa, sotsiologiya va umumiy fanlar majmuasi ochib beradi. 

Modellashtirish  uslubi  an’anaviy  uslublar  va  vositalar  bilan  o’rganish 

mumkin  bo’lmagan  murakkab  obyektlarda  qo’llaniladi.  Model  faqatgina  yangi 

bilim manbai sifatida o’zining yaratilishini oqlaydi. 

Istiqbolli model bir martalik emas, ko’p martalik xarakatga ega bo’ladi. Har 

qanday  holatda boshqaruv  sub’ekti  istiqbolli  model  chegaralarida    harakat  qilishi 

mumkin.  Bu  unga  istalgan  natijalarni  ta’minlaydi.  Masalan,  iqtisodiy  va  ijtimoiy 

mexanizm  bo’yicha  me’yoriy  xujjatlar  bunday  istiqbolli  model  sifatida  xizmat 

qilishi mumkin. 

Hozirgi vaqtda ijtimoiy tizimlarni boshqarishda bashorat qilish muhim o’rin 

egallaydi.  Har  qanday,    xattoki  eng  elementar  qaror  ham    ma’lum  bir  oldindan 

ko’rishni  nazarda tutadi. Chunki bu qarorda kelajakdagi harakat loyihalashtiriladi. 

Global  va  strategik  xarakterdagi  qarorlarni  tanlash  jamiyatning  mazkur  sohadagi 

asosiy  rivojlanish  yo’nalishlarini  to’g’ri  ko’ra  bilish  va  ularning  qonuniyatlariga 

mos harakat qilishini talab qiladi.