Ijtimoiy-iqtisodiyot

 

22,1

38,1

29,3

57,3

48,1

25,4

63,8 59,2

27,2

81,6

77

20

0

20

40

60

80

100

2011

2012

2013

2014

 

Meliorativ ob’yektlarni rekonstruksiya qilish va qurish ishlari 

Meliorativ ob’yektlarni ta’mirlash va tiklash ishlari 

Lizing asosida meliorativ texnikalar yetkazib berish 

 

2.1.1-rasm. Mamalakatimiz bo’yicha meliorativ tadbirlarga ajratilgan 

mablag’lar, milliard so’mda dinamikasi 

 

---

31 

 

 

Sug’oriladigan  yerlarning  meliorativ  holatini  yaxshilashga  qaratilgan 

irrigatsiya-melioratsiya 

tadbirlarini 

moliyalashtirishga 

davlat 

byudjetidan 

mablag’lar ajratish ishlari davom ettirilmoqda. Jumladan, 2010-yilga bu maqsadlar 

uchun  jami  90,3  milliard  so’m  ajratilgan  bo’lsa,  2014-yilga  kelib  bu  ko’rsatkich 

178,6 milliard so’mga yetdi. O’tgan 2010-2014-yillarda jami ajratilgan mablag’lar 

qiymati 550,0 milliard so’mni tashkil etdi. 

2010-yilda yirik investisiya loyihalarini amalga oshirish, ishlab chiqarish va 

kommunikatsiya  obyektlari,  qishloq  xo’jaligi  hamda  meliorativ  qurilishni 

rivojlantirish  bilan  bir  qatorda,  ijtimoiy  sohani  yangi  bosqichga  ko’tarish 

masalalari 

hukumatimizning 

diqqat  markazida  bo’ldi.  Hozirgi  kunda 

sug’oriladigan yerlarning suv ta’minoti va meliorativ holatini yaxshilash bo’yicha 

qiymati  561  million  AQSh  dollariga  teng  bo’lgan  chet  el  investisiyalari 

ishtirokidagi 11 ta loyiha amalga oshirilmoqda. Shundan 2010 yilda qiymati 62,25 

million  AQSh  dollari  bo’lgan  9  ta,  2011-yilda  esa  qiymati  112,9  million  AQSh 

dollariga teng bo’lgan 11 ta investitsion loyiha asosida yerlarning suv ta‘minoti va 

meliorativ  holatini  yaxshilash  bo’yicha  kompleks  tadbirlar  amalga  oshirildi. 

Amalga  oshirilgan  keng  ko’lamli  ishlar  natijasida  2010-2013-yillar  davomida 

sho’rlanmagan  maydonlar  hajmi  2109  ming  gektardan  2192  ming  gektarga 

kengayib,  kuchli  sho’rlangan  maydonlar  hajmi  163  ming  gektardan  126  ming 

gektarga qisqardi. Yer osti sizot suvlari sathining chuqurligi 1,5 metrgacha bo’lgan 

maydonlar  hajmi  2010-2014-yillar  davomida  272  ming  gektardan  177  ming 

gektarga qisqardi. 

Sug’oriladigan  yerlardan  foydalanish  samaradorligini  oshirishda  qishloq 

xo’jligi  ekinlarining  sug’orishning  ilg’or,  zamonaviy  usullarini  joriy  etishning 

ahamiyati katta. Chunki, respublikamizdagi suv tanqisligi sharoitida sug’orishning 

zamonaviy usullarini qo’llash orqaligina aholining qishloq xo’jaligi mahsulotlariga 

tobora  o’sib  borayotgan  ehtiyojni  qondirish  mumkin.  Keyingi  yillarda 

mamlakatimizning  bir  qator  hududlarida  ekinlarni  sug’orishning  yangi 

texnologiyalari sinovdan o’tmoqda va qo’llashga tavsiya etilmoqda. Asosiy e’tibor 

---

32 

 

yerlarni  tomchilab  sug’orish  texnologiyasi,  egatga  polietilen  plyonka  to’shab 

sug’orish  tizimi,  hamda  ko’chma  va  egiluvchan  quvurlar  orqali  sug’orish  tizimi 

joriy etish tizimi yo’lga qo’yilmoqda. 

Muxtasar  qilib  aytganda,  sug’oriladigan  yerlarning  meliorativ  holatini 

yaxshilash borasida olib borilgan ishlar natijasida: 

-  sug’oriladigan  yerlarda  yer  osti  suvlari  sathi  va  sho’rllnish  darajasi 

pasayib, ekin maydonlarining meliorativ holati yaxshilanmoqda; 

-  xo’jaliklarni suv bilan ta’minlash tizimi yaxshilanib bormoqda; 

-  qishloq  xo’jaligi  ekinlari  hosildorligi  ortib,  xo’jaliklarning  daromadlari 

yuksalmoqda. 

Pirovard  natijada  yerlarning  unumdorligi,  paxta,  g’alla  va  boshqa  qishloq 

xo’jaligi ekinlari hosildorligi sezilarli darajada oshmoqda. 

Qishloq xo’jaligini modernizatsiya qilishda tarmoqni yuqori unumli texnika 

va  texnologiyalar  bilan  ta’minlashning  ahamiyati  beqiyosdir.  Keyingi  yillarda 

qishloq  xo’jaligida  foydalanib  kelinayotgan  haydov  va  chopiq  traktorlari  hamda 

qishloq  xo’jaligi  mashinalarining  katta  qismi  eskirib,  o’z  xizmat  muddatini  o’tab 

bo’lgani sir emas. Shuningdek bunday texnikalarning ish unumi, yoqilg’i sarflash 

me’yorlari  zamonaviy  talablarga  javob  bermasligi  oqibatida  qishloq  xo’jaligi 

mahsulotlarining  ishlab  chiqarish  tannarxi  oshib  ketmoqda.  Shu  munosabat  bilan 

qishloq  xo’jaligiga  yuqori  unumli,  zamonaviy  va  resurslarni  tejaydigan 

texnikalarni  jalb  etish  bu  borada  avvalo,  chet  elning  ilg’or  kompaniyalari  bilan 

hamkorlikni  mustahkamlash  talab  etiladi.  Jumladan,  Germaniyaning  “Klass" 

kompaniyasi  bilan  zamonaviy,  ish  unumi  yuqori  bo’lgan  traktorlar,  g’alla  o’rish 

kombaynlari  va  boshqa  qishloq  xo’jaligi  texnikasini  ishlab  chiqarish  bo’yicha 

hamkorlikni yanada kengaytirishga jiddiy e’tibor qaratilmoqda.