Ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar va mulkchllik munosabatlari

Asosiy  tayanch  tushunchalar

Ishlab  chiqarish  usuli  -   ishlab  chiqaruvchi  kuchlar  va  ish­

lab  chiqarish  munosabatlari  birligi  hamda  o ‘zaro  ta ’siri.

Ishlab  chiqaruvchi  kuchlar  -   ishlab  chiqarishning  shaxsiy 

va  moddiy  omillari,  ya’ni  ishchi  kuchi  bilan  ishlab  chiqarish 

vositalari  birligi.

Ijtimoiy-iqtisodiy  munosabatlar  -   bu  kishilar  uchun  zarur 

bo‘lgan  hayotiy  ne’matlami  ishlab chiqarish,  taqsimlash,  ayirbosh­

lash va  is’temol qilish jarayonida  vujudga keladigan  munosabatlar.

Ishlab  chiqarishning  texnologik  usuli  -   m ehnat  vositalari, 

materiallar,  texnologiya,  energiya  axborotlar  va  ishlab  chiqar- 

ishni  tashkil  etish  majmui.

Mulkchilik  munosabatlari  -   mulkka  egalik  qilish,  undan 

foydalanish,  uni  o ‘zlashtirish  va  tasarruf  etish  jarayonida  vu­

judga  keladigan  munosabatlar.

Mulkdan  foydalanish  -   mol-mulkning  iqtisodiy  faoliyatda 

ishlatilishi  yoki  ijtimoiy  hayotda  qo‘llanilishi,  ya’ni  uning  nafli 

jihatlarining  bevosita  iste’mol  qilinishi.

Mulkni  tasarruf etish -   mol-mulk taqdirini  mustaqil  hal  qilish.

Mulkka  egalik  qilish  -   mulkdorlik  huquqining  uning  egasi 

qo ‘lida  saqlanib  turishi  va  yaratilgan  moddiy  boyliklarni 

o ‘zlashtirishning  ijtimoiy  shakli.

Mulk  obyektlari  -   mulkka  aylangan  barcha  boylik  turlari.

Mulk  subyektlari  -   mulk  obyektini  o ‘zlashtirishda  qat- 

nashuvchilar,  mulkiy  munosabatlar  ishtirokchilari.

Xususiylashtirish  -   mulkka  egalik  huquqining  davlatdan 

xususiy  shaxslarga  o ‘tishi.

Davlat  tassarrufidan  chiqarish  -   davlat  mulki  hisobidan 

boshqa  nodavlat  mulk  shakllarining  vujudga  keltirilishi.

122

www.ziyouz.com kutubxonasi

---