ayrim sektorlarini, ayrim korxonalarni saqlab turishni va
mablag‘ bilan ta ’minlash vazifalarini o'z zimmasiga oldi
Iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishning birinchi bosqichi
natijasida kichik xususiylashtirish amalda tugallandi, davlat
mulkini boshqarish va uni mulkchilikning boshqa shakllariga
aylantirish uchun kerak bo‘lgan muassasalar tizimi vujudga
keltirildi.
Savdo, aholiga maishiy xizmat ko'rsatish, mahalliy sanoat
korxonalari xususiy va jam oa mulki qilib berildi. Natijada
1997 yilda savdo-sotiq hajmi va umumiy ovqatlanish yalpi
mahsulotining
95
foizdan
ortiqrog'i
davlatga
qarashli
bo'lmagan sektorga to ‘g‘ri keldi. Uy-joylarni xususiylashtirish
jarayonida ilgari davlat ixtiyorida bo‘lgan bir milliondan ortiq
kvartira yoki davlat uy-joy fondining 95 foizdan ortiqrog‘i
fuqarolarning xususiy mulki bo‘lib qoldi.
Davlat ijtimoiy dasturida belgilab berilgan
ik A in c f ii d o sq ic A
1994-1995 yillarga to ‘g‘ri keldi. Bu bosqichda ko‘plab o ‘rta va
yirik korxonalar hissadorlik jamiyatlariga aylantirildi hamda
ularning
aksiyalari
respublika
qimmatbaho
qog‘ozlar
bozorining
asosini tashkil
etdi.
Davlat mulki hissadorlikka
aylantirilishi
bilan
bir
qatorda
kichik
xususiy
biznes
korxonalari qizg‘in tashkil qilindi.
Mulkni davlat tasarrufidan chiqarishning va xususiylash
tirishning bu bosqichda ochiq turdagi aksionerlik jamiyatlarini
vujudga keltirish, davlat mulkini tanlov asosida hamda kim oshdi
savdoa'da sotish amaliyotga
joriy
qilindi. Ko'chmas
mulk va
qimmatli qog'ozlar bozorining yangi muassasalari barpo
etildi.
Mulkni
davlat
tasarrufidan
chiqarish
va
xususiylashtirishdan keladigan samara ikki yoqlama tavsifga
ega.
Bir tom ondan,
u
aholining
bo‘sh
turgan
mablag'larini
o ‘ziga jalb qilib, ularning bozorga taziyqini pasaytiradi.
Ikkinchi tom ondan, yangi mablagMarni ishlab chiqarishga jalb
etish
va tovar
ishlab
chiqaruvchi
I ar
o'rtasida raqobatni
yuzaga
keltirish uchun sharoit yaratadi. Bu yerda shuni ta ’kidlash
lozimki, xususiylashtirish iqtisodiyotning davlatga qarashli
bo'lmagan sektorini shakllantirishning yagona yo‘li
emas.
Tashabbuskorlik asosida yakka tartibdagi xususiy mulkchilikka
117
www.ziyouz.com kutubxonasi
asoslangan, shuningdek, turli xil kooperativlar, shirkatlar,
m a’suliyati cheklangan jamiyatlar ko'rinishidagi kichik va o ‘rta
korxonalarni
tashkil
qilish
-
ikkinchi
qudratli jarayon
hisoblanadi.
Respublika iqtisodiyoti 1996 yildan boshlab mulkni davlat
tasarrufidan
chiqarish
va
xususiylashtirishning
u c A irt c A i
d o s q ic A /g a
kirdi. Bu bosqich davrida (1996-1998 yillar)
xususiylashtirilmaydigan obyektlar ro'yxatiga kirmagan barcha
obyekt va korxonalar (jami 3146 ta) davlat tasarrufidan
chiqarildi.
Xususiylashtirish jarayonlarining
to r t in c A i A o s q ic A i {
1998-
2002 yillar) ning asosiy vazifalari sifatida davlat byudjetiga
xususiylashtirishdan
tushgan
mablag‘larni
yo‘naltirish,
xususiylashtirilgan korxonalarga xorijiy investisiyalarni jalb
etish, boshqaruv samaradorligini oshirish va mulkchilik yangi
munosabatlarini to'laqonli amal qilishi uchun sharoitlar
yaratish tadbirlarini amalga oshirish belgilandi.
0 ‘zbekistonda
davlat
tasarrufidan
chiqarish
va
xususiylashtirish jarayonlarining hozirgi -
d e s A in c A i A o s q ic A i
0 ‘zbekiston
Respublikasi
Prezidentining
2003
yil
24
yanvardagi « 0 ‘zbekiston iqtisodiyotida xususiy sektorning
ulushi
va
ahamiyatini
tubdan
oshirish
chora-tadbirlari
to ‘g‘risida»gi Farmoni bilan bog‘liq. Mazkur Farmon yaqin
istiqbolga yo‘naltirilgan. Iqtisodiy nochor davlat korxonalarini
davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish jarayonini
jadallashtirish,
shuningdek,
mazkur
korxonalarni
modemizasiyalash va barqaror rivojlantirish uchun to ‘g ‘ridan-
to'g'ri investisiyalarni jalb etish maqsadida xususiylashtirilgan
obyektlarga narx belgilashning samarali mexanizmi joriy etildi.
Xususan, xususiylashtirilgan korxonalar davlat aktivlarining
boshlang‘ich narxlarini sekin-asta pasaytirib borish hamda
davlat,
iqtisodiy
nochor
korxonalarni
va
past
likvidli
ob’yektlarni nol darajadagi xarid qiymati bo ‘yicha tanlov
asosida investisiya majburiyatlarini qabul qilish sharti bilan
investorlarga sotish tartiblari tasdiqlandi.10
10 A.R. Valijonov. Osobcnnosti sovremennogo etapa razgosudarstvleniya i pri-
vatizasii. — Voseninadsatie Mejdunarodnie Plexanovskie chteliiya «Reformirovanie i
118
www.ziyouz.com kutubxonasi
Mamlakatimizdagi davlat korxonalarini xususiylashtirish-ning
1995-2004 yillardagi asosiy natijalarini 2-jadval orqali kuzatish
mumkin.
2-jadval
Do'stlaringiz bilan baham: 
