“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

Mantiqiy bilish darajasi va uning shakllari. 
Inson hamisha nimalar haqidadir o‘ylaydi. 
O‘ysiz holat ham, psixologlar fikriga ko‘ra, amalda hech bo‘lmasa hech narsa haqida 
o‘ylamaslikni o‘ylash holatidir. Bilishning dialektik yo‘li sezgi a’zolari orqali bilish, dalillarni 
aniqlashdan mantiqiy tafakkur sari olib boradi. 
Tafakkur – bu insonning narsalar muhim 
xossalari va munosabatlarini izchil, bilvosita va umumiy aks ettirishidir
. Ijodiy tafakkurlash 
amaliyot, fan, texnikada yangi natijalar olishga qaratiladi. Tafakkurlash muammolar qo‘yish va 
ularni echishga qaratilgan faol jarayon. Tirishqoqlik –fikrlayotgan odamning muhim belgisi. 
Sezgidan fikrga o‘tish zamirida bilish ob’ektining ichki va tashqi mohiyatning ifodasi, ayrim va 
umumiyga bo‘linishi yotadi. Zotan, ilmiy va falsafiy bilim faqat sezgi va tasavvurlardan iborat 
emas: 
sezgi idroki naqadar go‘zal bo‘lmasin, mazmunan qashshoqdir – u narsaning
mohiyatini 
yoritmaydi.
Tafakkur va borliqning birligi
. Tafakkur bilan borliq o‘rtasida bir-lik mav jud. Tafakkur 
va borliqning birligi zamirida mantiqiy shakllar va tafakkur qonun larini shakllantiruvchi 
22
Эйнштейн А. Физика в жизни моего поколения. –М.: 1963 г. с. 89. 

---

ijtimoiy amaliyot yotadi. Dunyo rivojlanishining ob’ektiv umumiy qonuniyatlaridan mantiqiy 
qonuniyatlarning farqi shundaki, inson mantiqiy qonuniyatlarni ongli ravishda qo‘llashi mum- 
kin, tabiatda esa dunyoning rivojlanish qonuniyatlari o‘ziga ongsiz tarzda yo‘l ochadi. 
Tafakkurning asosiy shakllari
. Tafakkur jarayonining oqilona mazmuni tarixiy 
rivojlanish jarayonida yaratilgan mantiqiy shakllar qobig‘iga o‘raladi. Tafakkur o‘zining asosiy 
shakllari – tushunchalar, mulohazalar va xulosalar ko‘rinishida yuzaga kelgan, rivojlanmoqda va 
amalga oshirilmoqda.