“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

shaxsning yo‘nalganligi
– qiziqishlari, ideallari va e’tiqodining majmui doimo 
uning xulq- atvori va faoliyatining asosiy determinanti bo‘lib qoladi. Biroq shaxs yo‘nalishida 
ko‘plab umumiylik bo‘lgan va maqsadlari bir-biriga to‘g‘ri keladigan ikki insonda ana shularga 
erishish uchun ular foydalanayotgan usullarda jiddiy farqlar bo‘lishi mumkin. Ana shu 
boshqachalik ortida shaxs xarakterining xususiyatlari turadi. Insonning xarakteridagi tipik 
holatlarda go‘yo uning xulq- atvori uchun tipik dasturning poydevori qo‘yilgan bo‘ladi.
SHunday qilib, xarakterning xususiyatlari muayyan undovchi, vaj - sabab bildiruvchi 
kuchga ega bo‘ladi, bu kuch ko‘pincha hatti-harakat usulini tanlash, ba’zi qiyinchiliklarni engish 
uchun zarur bo‘lgan vaqtlarda, stress holatlarida eng ko‘p darajada namoyon bo‘ladi. 
Xarakter shaxsning atigi bir tomoni bo‘lib ekstremal vaziyatda yoki shunchaki tanlash 
vaziyatida inson mavjud holatlardan ustun bo‘lishga, shu jumladan, xususan o‘z xarakteridan 
3.
 
Xarakter tipologiyalari
bo’yicha tavsif. 

---

yuqori ko‘tarilishga ham qodirdir. Psixologiya fanida xarakter va qobiliyatning shakllanib 
borishi bevosita shaxsning yosh davrlariga bog‘liqdir.
Ma’lumki, har bir yosh davri o‘ziga xos belgiga ega bo‘lib, uning o‘rnini hech qanday 
yosh davri bosa olmaydi. Biroq turli shaxslarda yosh davrlari turlicha kechishi fan nuqtai 
nazaridan izohlangan. 
Xarakter xususiyatlarining variantliligi ularning faqat sifat jihatidan rang-barangligi va 
o`ziga xosligida emas, balki miqdor jihatidan ig`odalanganligida ham namoyon bo`ladi.
60-rasm 
Xarakter xususiyatlarining miqdoriy ifodalanishi, 
ya’ni ayrim belgilarning haddan tashqari kuchli 
namoyon bo`lishi shaxs xulq-atvori me’yorining eng 
oxirgi marrasiga borib, patologik belgilar bilan 
chegaralanish 
holatida 
ko`zatiladi. 
Bu 
holat 
psixologiyada