“Ijtimoiy fanlar”kafedrasi

Eklektika. Eklektika hech qanday bilim faoliyati bilan bog‘lanmagan, bir-biriga zid 
dalillarga asoslanadi va olamni buzib yolg‘on aks ettiradi
. U bilim
 
tizimi rivojidagi yo‘nalish, u 
hech qanday yagona nazariy asosga ega emas va ba’zida ob’ektni o‘rganishning ziddiyatli 
jihatlarini xarakterlovchi bilim elementlaridir.Metodologik usul sifatida eklektika birinchi marta 
qadimgi yunon falsafasida paydo bo‘ldi va iqtiboslarga asoslangan o‘rta acp sxolastik 
bahslarida,yangi davr XV–VIII asrlar falsafiy bahslarida keng foydalanildi. U hozirgi
 
davrda 
ham reklama va tashviqotda, ommaviy kommunikatsiya tizimida qo‘llanilib,inson psixikasidagi 
an’analar, ko‘nikmalar, intilishlarni bo‘rttiradi. Bunday
 
usulning bema’niligini Suqrot va 
Aristoteldan boshlab, hozirgi davr mutafakkirlarigacha tanqid qiladilar. Ammo bu undan 
foydalanilmaslikni anglatmaydi. Eklektika olam, narsa va hodisalarning bir butunligini, umumiy 
asoslarini parchalab tashlash uslubiga tayanadi. 

---

Sinergetika. 
Hozirgi zamon fanida sinergetika metodi keng qo‘llanilmokda.Sinergetika 
so‘zi yunoncha («sinergena») bo‘lib, kelishuv, hamkorlik, o‘zaro ta’sir kabi ma’nolarni 
anglatadi. German Xakenning fikricha, sinergetika ko‘p qismlardan iborat bo‘lgan, o‘zaro 
murakkab aloqadorlikdagi komponentlar tizimini o‘rganadi. Xaken fikricha, 
sinergetika 
hamkorliqdagi harakat bo‘lib, butunning tizim sifatida aks etuvchi qismlarining kelishilgan 
faoliyati
ma’nosida talqin qilinadi
. Xullas, sinergetika – olamning o‘z-o‘zini tashkil etishi, 
makon va vaqtda narsa va voqealarning azaliy ketma-ketligi, o‘zaro aloqadorligi, ularning 
muayyan tizimlardan iborat sababiy bog‘lanishlar asosida mavjudligini e’tirof etishga asoslangan 
ilmiy qarashlar majmuidir. Bu ta’limotni dialektika asosida shakllangan va uni to‘ldiradigan 
ilmiy qarashlar majmuasi, deydiganlar ham bor. Ularga qarshi o‘laroq, dialektika endi kerak 
emas, uni sinergetika bilan almashtirish lozim, deb hisoblovchilar ham yo‘q emas. 
Sinergetikada 
bifurkatsiya, fluktuatsiya, tartibsizlik, dissipatsiya, g‘alatiat traktorlar, chiziqsizlik singari 
tushunchalar mashhur
. Ulardan tizimlar barcha turlarining, jumladan, old organizmik, 
organizmik, ijtimoiy, etnik, ma’naviy va boshqa tizimlarning xulq-atvorini tushuntirish uchun 
foydalaniladi.