Ijtimoiy fanlar va texnika fakulteti iqtisodiyot kafedrasi,,iqtisodiyot nazariyasi

Mehnatning tabiiy-iqlim sharoitlari og‘ir va noqulay bo‘lgan tumanlar va joylar nomi	Mehnatga haq to‘lashga tuman koeffitsiyentlari bo‘yicha ustamalar miqdori (% da)
Qo‘shimcha mehnat ta’tilining eng kam muddati (ish kunlari)
Qoraqalpog‘iston Respublikasi
Mo‘ynoq (shu jumladan, Mo‘ynoq shahri) va Qo‘ng‘irot tumanlari (Qo‘ng‘irot shahridan tashqari)	30	3
Qorao‘zak, Kegeyli, Kanliko‘l, Nukus, Taxtako‘pir, Chimboy, Shumanoy tumanlari, Qo‘ng‘irot shahri	20	2
Taxiatosh va Xo‘jayli tumanlari	15	1
Beruniy, To‘rtko‘l va Elliqa’la tumanlari (ularning tuman markazlaridan tashqari), Nukus shahri	10	1
Navoiy viloyati
Uchquduk shahri, Zarafshon shahri	60	6
Tomdi va Uchquduq tumanlari	50	5
Konimex, Qiziltepa, Navbahor, Nurota, Xatirchi tumanlari	30	3
Karmana tumani, Navoiy shahri	20	2
Buxoro viloyati
Qorovulbozor tumani	50	5
Gazli shahri	20	2
Olot tumani	20	2
Qorako‘l tumani	20	2
Namangan viloyati
Pop tumani Chorkesar shaharchasi	20	2
Qashqadaryo viloyati
Muborak tumani	20	2
Baland tog‘li tumanlarda ishlaganlik uchun barcha iqtisodiyot tarmoqlari va hududlarning xodimlari uchun:
dengiz sathidan 1 500 metrdan 1 700 metrgacha balandlikda dengiz sathidan 1 701 metrdan 2 000 metrgacha balandlikda dengiz sathidan 2 001 metrdan 3 000 metrgacha balandlikda dengiz sathidan 3 000 metrdan ortiq balandlikda	10 15 30 40	1 2 3 4

Xulosa
Men bu kurs ishida Mehnat munosabatlari va xalqaro mehnat munosabatlari, O’zbekistonda mehnat munosabatlari va tartibga solish haqida ma’lumot berishga harakat qildim.

Demak, Mehnat munosabatlarining elementlari uning ob'ekti, sub'ektlari (tomonlari) va mazmuni, ya'ni tomonlarning sub'ektiv huquqlari va majburiyatlari.
Mehnat munosabatlarining ob'ekti - bu ish beruvchi tomonidan to'lanadigan ishchi tomonidan bajariladigan mehnat funktsiyasi.
Mehnat munosabatlarining sub'ektlari xodim va ish beruvchidir. Xodim - jismoniy shaxsish beruvchi bilan mehnat munosabatlariga kirgan. Ish beruvchi jismoniy shaxs yoki yuridik shaxs xodim bilan mehnat munosabatlariga kirgan (tashkilot). Belgilangan hollarda federal qonunlar, mehnat shartnomalarini tuzish huquqiga ega bo'lgan boshqa tashkilot ish beruvchi sifatida qatnashishi mumkin.
O’zbekiston Respublikasida mehnat munosabatlari asosiy Mehnat kodeksi yordamida tartibga solinadi.
Mehnat kodeksi - mehnat haqidagi qonunlarining muayyan tizimga solingan majmui. U mehnat toʻgʻrisidagi qonun hujjati hisoblanadi. Mulkchilikning barcha shaklidagi korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda, shuningdek, ayrim fuqarolar ixtiyorida mehnat shartnomasi (kontrakt) boʻyicha ishlayotgan jismoniy shaxslarning mehnatga oid munosabatlari mehnat toʻgʻrisidagi qonunlar va boshqa huquqiy hujjatlar bilan tartibga solinadi. Amaliyotda mehnatga oid munosabatlarni tartibga solishda boshqa normativ hujjatlar, ayrim hollarda Xalqaro mehnat tashkilotining konvensiyalari va xalqaro shartnomalarning qoidalari ham qoʻllaniladi. OʻzR Mehnat kodeksi Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va xalqaro huquqiy normalar va standartlarga muvofiq ravishda ishlab chiqilgan.
Oʻzbekiston Respublikasining Mehnat kodeksi 1995 yil 21 dek.da qabul qilinib, 1996 yil 1 apreldan amalga kiritilgan. 2 qism: umumiy va maxsus qism, 16 bob va 294 moddadan iborat. Umumiy qismda mehnat qonunchiligining umumiy qoidalari, mehnat sohasidagi davlat boshqaruvi, mehnat haqidagi qonun hujjatlarining qoʻllanish doirasi, mehnatga oid munosabatlarning subʼyektlar, ularning huquq va burchlari, xodimlar va ish beruvchilarning vakilligi, jamoa shartnomalari va kelishuvlari bayon etilgan. Mehnat kodeksining maxsus qismi ishga joylashtirish; mehnat shartnomasi (kontrakt); ish vaqti; dam olish vaqti; mehnatga haq toʻlash; kafolatli toʻlovlar va kompensatsiya toʻlovlari; mehnat institutizomi; mehnat shartnomasi taraflarining moddiy javobgarligi; mehnatni mu-hofaza qilish; ayrim toifadagi xodimlarga beriladigan qoʻshimcha kafolat va imtiyozlar; mehnat nizolari; davlat ijtimoiy sugʻurtasi masalalarini oʻz ichiga oladi.

Foydalanilgan axborot resurslar ro’yxati
- Mehnat kodeksi 2011-yildagi nashr
- norma.uz
- mehnat.uz
- stat.uz
- lex.uz
- arxiv.uz
- Xs.uz
- wikipedia.org.uz
- mineconomy.uz