Ijodkor o‘qituvchi jurnali

IJODKOR O‘QITUVCHI JURNALI
 
5 YANVAR / 2022 YIL / 14 – SON 
71 
Shunday ekan, o‘rta umumiy ta‘lim tizimida matematika fanini o‘qitishning eng asosiy 
vazifasi o‘quvchilarda mantiqiy fikrlash, to‘g‘ri mushohada yuritish layoqatlarini 
(kompetentsiyalarini) tarkib toptirishdan iborat bo‘lmog‘i lozim. Fanga oid umumiy 
kompetentsiyalar matematika fanidan o‘quvchilar bilishi va uddalashi lozim nazariy bilim va 
amaliy ko‘nikmalarni, fanga oid kognitiv kompetentsiyalar aynan yuqorida zikr etilgan 
mantiqiy fikrlash, o‘qib-o‘rganish va fan bo‘yicha o‘zlashtirilgan bilim va ko‘nikmalarni 
amaliyotda qo‘llash bo‘yicha talablarini umumiy holda belgilaydi. 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI: 
1.file:///C:/Users/comp-tex/Downloads/maktablarda-matematika-fanini-o-qitishning-
dolzarb-masalalari.pdf 
2.https://kompy.info/matematika-fanlarini-oqitishda-zamonaviy-axborot-
texnologiyala.html 
3.file:///C:/Users/comp-tex/Downloads/matematika-darslarini-o-qitishda-interfaol-
metodlardan-foydalanish.pdf 
4.https://cyberleninka.ru/article/n/matematika-darslarini-o-qitishda-interfaolmetodlardan-
foydalanish/viewer 
5. ―Umumiy o‗rta ta‘limning davlat ta‘lim standartlarini tasdiqlash to‗g‗risida‖gi qarori 
(1999 yil 16 avgust) //Xalq ta‘limi j. 1999. 
№
5 

---

IJODKOR O‘QITUVCHI JURNALI
 
5 YANVAR / 2022 YIL / 14 – SON 
72 
O‘ZBEK XALQ OG‘ZAKI IJODI 
Raxmatova Feruza Farxodovna 
Jumayeva Shaxnoza Ibragimovna 
Buxoro viloyati Buxoro Shahar 
Ixtisoslashtirilgan san‘at maktabi musiqiy – nazariy fanlar o‘qituvchisi 
Annotasiya: 
Mazkur maqolada xalqimiz musiqiy merosini ajralmas qismi hisoblangan
―O‘zbek xalq og‘zaki ijodi‖ haqida , hamda uning asosiy tarkiblari haqida keng ma‘lumot 
berib o‘tiladi. 
Kalit so‘zalr:
Qo‘shiq , matal, maqol, topishmoq, lapar, doston , afsona, rivoyat,
asotir, ertak, Latifa , lof, termalar, folklor og‘zaki ijodi, folklorda an‘anavuylik. 
O`zbek xalqining eng qadimgi davrdan shu kunga qadar etib kelgan madaniy 
meroslaridan biri xalq og`zaki badiiy ijodidir. Ilmiy adabiyotda qo`llanadigan halq og`zaki 
badiiy ijodi yoki fol‘klor termini xalqning uzoq asrlardan beri davom etib kelayotgan og`zaki 
badiiy ijod namunalarini o`z ichiga oladi. Ilmiy adabiyotga birinchi marta 1846 yilda Vil‘yam 
Tomson tomonidan kiritilgan fol‘klor termini inglizcha ikki so`zdan - «fol‘k» ( ) «lor» ( ) dan 
iborat bo`lib, xalq donishmandligi donoligi kabi ma‘nolarni anglatadi 
Xalq og‘zaki ijodi yozma adabiyotdan ancha ilgari paydo bo‘lgan va yozma adabiyotning 
bunyodga kelishi uchun zamin hozirlagan.Xalq yaratgan asarlar o‘zining g‘oyaviyligi, chuqur 
xalqchilligi, til boyligi va badiiyligi bilan ahralib turadi.U xalqning yengilmas irodasini, 
kelajakka bo‘lgan ishonchini, haqiqat, adolat,tinchlik va baxt haqidagi tasavvurlarini yaqqol aks 
ettiradi.Xalq shoirlari yoki jamoat tomonidan yaratilib, og‘izdan-og‘izga , avloddan-avlodga 
o‘tib kelgan badiiy asarlar xalq og‘zaki ijodi deyiladi.Xalq og‘zaki ijodi fol‘klor deb ham 
yuritiladi.Xalq og‘zaki ijodiga quyidagi janrlar kiradi: qo‘shiq, maqol, matal, topishmoq, 
afsona, rivoyat, asotir, ertak, latifa, lof, lapar, termalar, doston, askiya, tez aytish, masal, alla, 
yor-yorlar, kelin salomlar va h.k. 
Lapar,lof,askiya kabi janrlar tortishuv, bahslashuv,aytishuv, hazil-mutoyiba,mubolag‘a 
asosida ijro etiladi. 
QO‘SHIQ
– kuyga solib aytiladigan kichik lirik sher.Qoshiqlarning quyidagi turlari 
mavjud: 
1.Lirik qo‘shiqlar. Bunday qo‘shiqlarda insonlarning ruhiy olami, ishqiy kechinmalari 
aks etadi, to‘rt misralik bandlardan tashkil topadi, ular kasb,payt,o‘rin tanlamaydi: ularni 
istalgan vaqtda istalgan kishi xohishiga ko‘ra baland ovoz bilan yoki xirgoyi qilib aytaveradi. 
2.Mehnat qo‘shiqlari: 
a)Dehqonchilik bilan bog‘liq qo‘shiqlar: qo‘sh qo‘shiqlar, o‘rim qo‘shiqlari, yanchiq 
qo‘shiqlari (―Xo‘p mayda‖lar ), yorg‘ichoq qo‘shiqlar 
b)Chorvachilik bilan bog‘liq qo‘shiqlar: sog‘im qo‘shiqlari: xo‘sh-xo‘sh govmishim, turey-
turey, churiyalar. 

---