Depozit-jamg‘arma
yoki
ssuda-jamg‘arma
muassasalari
(depository
savingsinstitutions,
thrift
institutions) terminlari jamg‘arma banklari, ssuda-jamg‘arma
assotsiatsiyalari (S&Ls) va kredit uyushmalarini umumiy
nomlash uchun qo‘llaniladi. Dunyoning taraqqiy etgan
mamlakatlarida, shu jumladan, AQShda ular tijorat banklari
bilan omonat operatsiyalari sohasida ham, qarz berish sohasida
ham raqobatdoshlik qiladi. AQShda shu turdagi tashkilotlar uy
sotib olish uchun ipoteka zayomlari va iste’mol zayomlari
bo‘yicha ixtisoslashgan. Boshqa davlatlarda ham funksiyalari
AQShdagi ssuda-jamg‘arma tashkilotlari va kredit uyushmalari
funksiyalariga o‘xshaydigan ixtisoslashtirilgan turli xil
jamg‘arma institutlari mavjud
Sug‘urta kompaniyalari – bu moliyaviy vositachilar
bo‘lib, ularning asosiy funksiyasi uy xo‘jaliklari va firmalarga
alohida turdagi shartnomani sotib olish orqali risk darajasini
kamaytirish imkoniyatini taqdim etishdir. Bunday shartnoma
sug‘urta polisi deb nomlanadi va unga muvofiq, unda
keltirilgan konkret holatlar yuzaga kelganda mijozlarga
ma’lum summa to‘lanadi. Predmeti baxtsiz hodisadan,
o‘g‘irlik yoki yong‘indan sug‘urtalash bo‘lgan polislar
kutilmagan hodisalardan keladigan zararni sug‘urtalash va
mulkiy sug‘urtalash sohasiga kiradi. Sog‘liq bilan bog‘liq
muammolar bo‘yicha to‘lovlarni nazarda tutuvchi polislar
kasallik bo‘yicha va mehnatga layoqatsizlik sug‘urtasiga,
mijoz vafot etgan taqdirda pul to‘lanishi nazarda tutiladigan
polislar hayotni sug‘urtalashga kiradi.
Pensiya fondlari
- Pensiyani rejalashtirish dastur
(pensiya reja)larida ishtirok etish fuqaroning shaxsiy
jamg‘armasi va mamlakatda ijtimoiy ta’minot
dasturida ko‘zda tutilgan pensiya imtiyozlari bilan
bir qatorda pensiyaga chiqqan odamga pensiyaga
chiqishdan oldingi daromadlarni o‘rnini bosadigan
yangi daromad manbai bo‘lib xizmat qiladi.
Pensiyani rejalashtirish dasturlari ish beruvchi,
kasaba uyushmasi yoki xodimning o‘zi tomonidan
moliyalashtiriladi.
O‘zaro fondlar
Bir guruh investorlar tomonidan sotib olinadigan
va professional investitsiya kompaniyasi yoki boshqa biror moliya
muassasasi tomonidan boshqariladigan aksiyalar, obligatsiyalar va
boshqa aktivlarning (birgalikda ular “investitsiya portfeli” deb
ataladigan aktivni tashkil etadilar) tashkiliy shakllantirilgan to‘plami
o‘zaro fond (mutual fund) deb ataladi. Bunda har bir mijoz fonddagi
har qanday daromad taqsimotida o‘zidagi qimmatli qog‘ozlar
miqdoriga proporsional ravishda ma’lum ulushga ega bo‘lish huquqini
qo‘lga kiritadi va o‘z ulushini istagan vaqtida bozor bahosida sotishi
mumkin. Bunday fondni boshqaradigan kompaniyahar bir investor
ixtiyorida qancha miqdorda qimmatli qog‘oz borligini va u fond
qoidalariga muvofiq olingan daromadning qancha qismini qayta
investitsiya qilishini nazorat qiladi. O‘zaro fondlar kapital
bo‘linishini, hisob olib borilishini va daromad qayta investitsiya
qilinishini, shuningdek mablag‘lar va risklar diversifikatsiya
qilinishi uchun samarali mablag‘larni ta’minlaydi
.
Do'stlaringiz bilan baham: |