Ииновацион педагогика тушунчаси

. 
Концепция
– (лот. conceptio – мажмуа, тизим) – бирор соҳага оид 
қарашлар, тамойиллар тизими, факт ва ҳодисаларни тушуниш, 
англаш ва изоҳлашнинг муайян усули, асосий нуқтаи назар. 
2. Одамлар орасида «оқ, қора» (ўзгача) бўлиш ва тентак 
кўринишдан қўрқув. Бу иккала йўналишлар ўкитувчининг биринчи 
мустақил педагогик хулқида, биринчи ижодий мулоҳазалар, 
педагоглар, ота-оналар, болалар орасида керакли таскинларни 
топмаса пайдо бўлиши мумкин. 
3. Бошқа инсонларнинг фикрларини танқид қилишда ва ўзининг 
ѐқтирмаслиги учун агрессив (сержаҳл) кўринишдан қўрқиш. Бизнинг 
маданий шароитимизда қуйидаги фикр кенг тарқалган: агар одамни 
танқид қилсанг – ўзингни ҳурматсизлигингни билдирасан.
4. Бирор инсоннинг ҳолатини танқид қилсак, у томонидан қасд 
қилинишидан қўрқув. Одамни танқид қилсак, одатда у жавоб 
реакциясини қайтаради. Шу реакциядан қўрқиб, ўз ижодий тафаккури 
– ривожига тўсиқ қўйишимиз мумкин. 
5. Шахсий хавотирланиш, ўзига ишонмаслик, ўзини салбий 
кўринишда ўзлаштириш 
(«Мен концепцияси»
), ўз шахсиятини 
баҳолашда пасайишлар билан характерланади. 
6. Тафаккур 
ригидлаш
(«ѐпишқоқлиги»)ни Архангельский 
ўзлаштирилган билимларни уларнинг хилма-хиллик имкониятисиз 
яхши тушуниб олиш деган хоссаси, деб кўриб чиқади. 

---

121 
Персонификация 
– лотинча persona-―юз‖, facio –бажараман 
деганидир. Табиий ҳодисалар, инсон хусусиятлари, инсон образига 
хос қолган тушунчаларни тақдим этиш, турли афсона, эртак, бадиий 
адабиѐтларда кенг тарқалган. Персонификация тушунчаси фалсафа, 
психология, 
социологияда 
кенг 
қўлланилади. 
―Онгни 
персонификациялаш‖ тушунчаси ҳам бор. Мисол учун социологияда 
шундай аниқлик мавжуд: ―бирон-бир шахс томонидан фрустация 
уйғотадиган у ѐки бу индивидга бўлган воқеа учун ѐки ҳолат учун 
айтиб қўйиш‖. 
 
Одатий ўйлаш қобилияти кўпчилик ҳолларда янгиликларни қабул 
қилмасдан, уларни четлаб ўтишга олиб келади. Ўқитувчи тўсатдан 
келувчи янгиликларни ўзлаштирмай туриб, ижодга интилишга 
уринмайди.
Тафаккурнинг янги фикрларга, ўз хулқнинг моделида 
доимий ўзлаштиришда ихчамлиги бўлмаса, ўзгарувчан муҳитга мос 
кела олмайди. Дунѐ ўзгаради ва шу билан бирга ҳар бир одам 
биргаликда ўзгариши керак. Аниқ, тўғри тасаввурлар ўзгармай туриб 
вужуд бўлмайди, деб психика тушунтиради. Эскирган тасаввурларнинг 
бузилиши ўқитувчининг касбий билимида камчиликка айланади ва уни 
янги тахминлар билан тўлдиришга уринади.
Ўтмиш ѐндашувларнинг қотиб қолиш стереотипи янги фикрлар ва 
кашфиѐтлар йўлида туради. Янги усуллар педагогик қизиқишни 
туғдиради ва бу ҳолат ўқитувчида ўз кечинмаларини ўзи билан келиша 
олмай қолишига олиб келади. 
Бошқа ҳолда у педагогик жамоа маданиятига «кераклича» иш 
қилса, ўзининг руҳий соғлигини асрай олсагина мослаша олади. Лекин 
бу ички келишмовчиликлар йўқлигини сезишга олиб келади.