Ииновацион педагогика тушунчаси

1. Амалиѐтда бир ҳолат бор.
Таклиф қилинадиган янгиланиш 
билан ўхшаш белгилари бор мисол келтирилади. Бу ҳолатда оппонент 
фарқларнинг мазмунини ва ўхшашликни инобатга олиши лозим. Икки 
тараф баҳс санъатига қараб, ишни тамомлашга имконият бор, бунинг 
учун фарқлаш, далилларга ўхшашини бошқа далилларга қарши қўйса 
бўлади.
2. «Бу нарса бизда чиқмайди».
Бунинг учун мавжуд 
янгиланишни киритиш мумкин эмаслигини кўрсатувчи объектив
шароитларни, ҳусусиятларни санаб чиқилади, уларнинг ҳаммаси 
ҳам оппонент учун таниш бўлмайди: агар у «ўзиники» бўлса, ташқи 
тартибни тушунтириш ортиқча, агар ичида бўлса, ўша жойдаги асосга 
эътибор берилади («бизда моддий асос») йўқ.
3. «Бу нарса бизнинг асосий муаммоларимизни

---

118 
Радикал 
– (лот. radix – илдиз) – туб, қатъий ва кескин чоралар, 
ҳаракатлар, дастурлар тарафдорлари.
ечмайди». Радикал
ечимларининг тарафдош фикри. Шу вақтда 
инновация ҳақиқий ривожланишнинг унча мард ва фаол бўлмаган 
ўтказувчининг хусусиятларига эга бўлади. Агар бош ва иккинчи 
даражаликнинг 
интерпретация
си кўриб чиқиладиган бўлса, уни олиб 
қўйишнинг имкони доимо кафолатланади. 
4. «Буниси қайта ишланишни талаб қилади».
Янгиланишда 
унинг ҳақиқий камчиликлари, четланишлар, ишлаб кўрилмаган 
элементлар чиқиб туради, чунки ҳар қайси лойиҳа иш режасини кўриб 
чиқиши зарур. Лекин шуниси билан янгилашни «тайѐр эмас», 
«охиргача ўйлаб олинмаган»и уни ишлатишда жуда керакли 
ҳоссасига эга бўлади. 
5. Бошқа фикрлар ҳам бор.
Бунда бошқа муаллифлар,
мактаблар томонидан чиқариладиган мавжуд янгиланишга реал 
альтернатив 
борлиги тушунилади. Шунда оппонент параллел 
инноваторлар билан рақобат муносабатларини қўяди. Бу ҳолат масала 
ечиш муаммосини улар орасидаги ўзаро муносабатлар соҳасига 
ўтказади. Янгилашнинг ҳаѐтий антипедагогик кўриниши онгни ва 
янгиланишни ўзлаштириш босқичидаги хулқнинг келиб чиқишини 
характерлайди. Бошланган педагогик жараѐн янгиланишга ўтса, уни 
тўхталишига сабаб бўладиган методларнинг яхши ишлаб чиқилган 
тўплами мавжуд. Улар орасида энг кенг тарқалганлари қуйидагилар 
ҳисобланади:
«аниқлашган ҳужжатлар усули» – янгиланишни, унинг 
мазмунини, ҳажмининг кенг тарқалишига йўл қўймаслик;
«бўлакли киритиш методи» – биргина элементнинг киритилиши; 
«доимий тажриба методи» – тажрибали ҳолатда сунъий ушлаб 
туриш; 
«ҳисобот киритиш методи» – ҳақиқий киритишнинг ўзгартириши; 
«параллел киритиш методи» – янгилашнинг эскиси билан бирга 
пайдо бўлиши.
Элементларнинг кўпчилиги янгиларга алмашмайди, аммо улар 
билан боғлиқ бўлган янгиланиш ҳаракатлари давом этади. 
Психологик тўсиқ билан боғлиқ бўлган янгиланишга қаршилик 
деган ўзгача ички сабаблар мавжуд. Улар орасида ўзини омилкор 
эмаслигини кўрсатишдек, шахсий мулки йўқлигидан, ўзини ўзи 
баҳолаш ҳақида хавотирланишдан қўрқувини айтса бўлади. 
Инновацияларни ўзлаштирмаслик сабабларидан бири ривожланмаган, 

---

119