Iii. ЎРтача миқдорлар услубий кўрсатмалар ва намунали мисоллар ечими

2-мисол. Фермер хўжаликларида пахта экин майдони ва бир гектардан олинган ҳосил бўйича қуйидаги маълумотлар берилган:

т/р	Ҳосилдорлик , ц/га	Экин майдони , га
1	22	60,0
2	24	56,0
3	26	45,0
4	30	50,0
5	32	48,0

Барча фермер хўжаликлари бўйича ўртача ҳосилдорлик қуйидагича аниқланади:

Кўп пайтларда ўртача миқдорларни интервал(оралиқ)ли вариацион қатор кўрсаткичлари асосида ҳисоблашга тўғри келади.


3-мисол. Озиқ-овқат маҳсулотлари билан савдо қилувчи дўконларда йил давомида бир сотувчига тўғри келган товар обороти ва ҳар қайси гуруҳдаги сотувчилар сони тўғрисида қуйидаги маълумотлар берилган.

Бир сотувчига тўғри келадиган товар обороти бўйича гуруҳлар, млн.сўм	Сотувчилар сони, киши
140 гача 140-180 180-220 220-260 260 дан юқори	12 20 24 14 10
Жами	80

Бир сотувчига тўғри келадиган товар обороти бўйича арифметик ўртачани дастлаб ҳар бир гуруҳ бўйича, сўнгра барча гуруҳлар учун ҳисоблаймиз. 2-гуруҳ юқори ва қуйи чегаралари фарқи 40(180-140)га тенг. Демак, оралиқ қаторимиз 100(140-40) билан бошланган ва 300(260+40) билан тугаган. У ҳолда ҳар бир гуруҳ учун ўртача, оралиқ қаторининг қуйи даражаси билан юқори даражаси йиғиндисининг ярмига тенг. Биринчи гуруҳ учун дискрет миқдор:

бу ерда: – интервал ўртачаси (биринчи гуруҳ);
-интервалнинг қуйи чегараси;
 -интервалнинг юқори чегераси.

Шундай тарзда ҳар бир гуруҳ учун интервал ўртачасини ҳисоблаб чиқамиз.

Интервалли қаторда ўртачани аниқлаш

Бир сотувчига тўғри келадиган товар обороти бўйича гуруҳлар, млн. сўм	Интервалнинг ўртача қиймати млн. сўм	Сотувчилар сони киши	Вариант ва частоталарнинг кўпайтмаси
100-140 140-180 180-220 220-260 260-300	120 160 200 240 280	12 20 24 14 10	1440 3200 4800 3360 2800