Iii-qism To‘g‘ri t

III-qism
To‘g‘ri tishli tashqi ilashmali uzatma
loyihalash tartibi.
Berilgan m , z₁, z₂ parametrlar va ilashmaning turi (nolaviy, teng surilgan va teng surilmaganligi) ga qarab, tishli uzatmalar quyidagi tartibda loyihalanadi:
1) yuqoridagi usullardan foydalanib, tishning korreksiya
koeffitsienti aniqlanadi;
2) 2-jadvalda berilgan formulalar yordamida ilashmaning
barcha o‘lchamlari hisoblanadi;
3) tishli ilashmaning profili chiziladi.
a) tishli g‘ildiraklarning O₁ va O₂ markazlari belgilanib,
ular to‘g‘ri chiziq bilan birlashtiriladi; chizmaning _l
masshtabi mashinasozlik chizmachiligidan tanlab olinadi;
b) g‘ildirakning markazidan asosiy va boshlang‘ich aylanalar
chiziladi;
v) qutb nuqtasidan asosiy aylanaga urinma o‘tkaziladi;
g) urinma asosiy aylana bo‘ylab dumalatilib, tish profilini
hosil qiluvchi evolventa chiziladi;
d) har bir g‘ildirakda uchtadan tish chiziladi;
4) haqiqiy ilashma chizig‘i, tish profilining ish qismi,
ilashish yoyi chiziladi;
5) qoplanish koeffitsienti analitik va grafoanalitik
usullarda hisoblab topiladi.
Tishli reduktor loyihalash va uni tekshirish.
Reduktor kinematikaviy tekshirilsin va quyidagi ma’lumotlar asosida, tashqi ilashmali normal tishli ikki g‘ildirakning evolventaviy profili loyihalansin: planetar mexanizm g‘ildiraklari tishlarining soni z₁ 14, z₂, z₃; tishli oddiy uzatmaning uzatish soni U_4,5 2; oddiy uzatmaning 4 va 5 g‘ildiraklarining markazlari oralig‘i a_W 0,110m; tishli g‘ildirakning moduli m 4mm; etaklanuvchi g‘ildirakning aylanishlar soni n₅=60ayl/min. reduktorning sxemasi 1-shaklda ko’rsatilgan.

20

1-shakl

Reduktorning sxemasi.
Hisoblash tartibi. Sxemasi berilgan reduktor (1-shakl) 2
pog‘onali planetar va oddiy uzatmadan iborat. Planetar uzatma tishli g‘ildiraklar z₁,z₂,z₃ va N vodilodan, oddiy uzatma esa 4 va
5 g‘ildiraklardan iborat. Etakchi zveno z₁ markaziy bo‘lib, soat strelkasi yuradigan tomonga aylanadi. Bu g‘ildirak aylanganda uning tishlari satellit z₂ ning tishlariga ta’sir etadi. Ikkinchi tomondan g‘ildirak z₂ ning tishlari qo‘zg‘almas markaziy g‘ildirak z₃ tishlari bilan ilashgan. Markaziy g‘ildirak z₁ atrofida sattelit dumalab, vodilo N ni aylantiradi. Vodilo aylanib, 4 va 5 g‘ildiraklarga harakat uzatadi.
Tishli planetar mexanizmning uzatish soni quyidagi formuladan aniqlanadi:
U³_1H=1-U^H₁₃=1+z₃/z₁=1+70/14=5
Bu yerda U³_1H-planetar mexanizmlarning markaziy g’ildiragi z₃ qo’zg’almas bo’lgan paytda g’ildirak z₁ dan g’ildirak z₃ ga harakat uzatish soni.
Reduktorning umumiy uzatish soni planetar va oddiy uzatmalar uzatish ko’paytmasiga teng:
U_p=U_пл*U_ob= U³_1H*U₄₅=5*2=10

21

Электрик двигатель валининг айланиш сони қуйидагича
аниқланади:
мин




айл
n₁ U_p n₅ 1255
Oddiy uzatma g‘ildiraklarining tishlari sonini aniqlaymiz:
z₄=(2*a_w)/m(1+U₄₅)=2*110/5(1+2)=14.7
z₅=U₄₅*z₄=2*14.7=29.4
Reduktor sxemasini ikki ko‘rinishda (proeksiyada) chizamiz (1- shakl). Buning uchun tishli g‘ildiraklarning bo‘lish aylanasi hamda vodilo radiuslarini aniqlaymiz.
z₁ g‘ildirakning bo‘lish aylanasi radiusi
r₁=mz₁/2=5*14/2=35mm
z₂ g‘ildirakning bo‘lish aylanasi radiusi:
r₂=mz₂/2=5*42/2=105mm
z₃ g‘ildirakning bo‘lish aylanasi radiusi:
r₃=mz₃/2=5*70/2=175mm
vodilo N ning radiusi:
R_H r₁ r₂ 35140
z₄ g‘ildirakning bo‘lish aylanasi radiusi:
r₄=mz₄/2=5*15/2=37.5mm
z₅ g‘ildirakning bo‘lish aylanasi radiusi:
r₅=mz₅/2=5*29.4/2=73.5mm
Reduktor sxemasining uzunlik masshtabi koyfitsiyenti _l ni tanlaymiz:
_l=r₁/ ₁=0,051/50=0,001m/mm
Oddiy uzatma 4 va 5 g‘ildiraklarining asosiy geometrik
parametrlarini hisoblaymiz.
Asosiy aylanalarning radiuslari:
r_B4=r₄* =37.5* =35mm
r_B5=r₅* =73.5* =69mm
G‘ildirak tishlarining balandligi:
h₄ h₅ 2,25m2,255mm

22

Tish kallagi balandligi:
h_a4 h_a5 h_a^m155mm
Tish oyog‘i balandligi:
h_f4 h_f5 1,25m1,255mm
Ilashmaning boshlang‘ich aylana yoyi bo‘yicha qadami:
pm3,14515.7mm
Tishning boshlang‘ich aylana yoyi bo‘yicha qalinligi:
s₄ s₅ 0,5p 0,5mm
Ikki tishning boshlang‘ich aylana yoyi bo‘yicha oralig‘i:
e₄ e₅ 0,5p 15.70,57.85mm
G‘ildirak tishlarining chiqiqlari aylanasi radiuslari:
r_a4 r₄ h_a4 37.55mm
r_a5 r₅ h_a5 73.5578.5mm
G‘ildiraklar tishlarining botiqligi aylanasining
radiuslari:
r_f4 r₄ h_f4 37.5mm
r_f5 r₅ h_f5 73.56.3mm
Galtelning yumaloqlanish radiusi:
_f 0,3m0,31,5mm