Iii qism. Musiqa asarlari tahlili 1-mavzu. Musiqiy shakl va uning umumiy asoslari

8. Rivojlanish tarixi va qо‘llanish sohasi.
Rondo-sonata shakli XVIII asr Vena klassiklari musiqasida yuzaga keldi va keng rivoj topdi. Bu shaklning texnik kashf etilishi shaxsan Gaydnga tegishli. Kompozitor ijodining sо‘ngi bosqichi cholg‘u asarlarining kо‘pchiligi finali ( 97- do major simfoniya finali) rondo-sonataning ajoyib namunalari sanaladi. Bu usul bilan sonata shaklining ikki tezkor - birinchi va yakunlovchi - qismini aniq formal farqlashga erishildi.
Motsart bu shakldan juda keng va turlicha foydalangan. Uning rondosi kо‘pincha Betxovennikidan murakkabroq va tahlil uchun ancha qiyin.
Motsartning yigirmata sonatasida о‘n beshta rondo mavjud. Betxovenning о‘ttiz ikki sonatasida, ayniqsa final qismida, rondo-sonata juda kо‘p uchraydi. Yorqin ifodalangan sonata konflikt dramaturgiyadan xoli bо‘lgan «final» rondosi siklning birinchi, sonata qismiga о‘zining bosiqligi va rivojlanish hajmining kattaligi bilan qarshi qо‘yiladi.
О‘zining sikldagi(turkumdagi) ishtirokidan tashqari rondo-sonata shakli mustaqil pyesalar sifatida ham keng qо‘llaniladi.
Rondo-sonata Shubert va XIX asrning boshqa kompozitorlari ijodida keyingi rivojini topgan.
Rondo-sonata shaklidan О‘zbekiston kompozitorlari ijodida ham keng foydalaniladi. Masalan, M.Tojiyevning 3-simfoniyasi finalida erkin talqin qilingan rondo-sonata shakli qonuniyatlari kо‘zga tashlanadi.