Iii-mavzu. Ehtiyojlar va uning qondirilishi

Resurslarning kamyobligi

Ehtiyojlarning cheksizligi bilan resurslarning cheklanganligi o’rtasidagi nomutanosiblik iqtisodiyotning azaliy muammosidir.

Iqtisodiy resurslar - bu iqtisodiy rnvojlanish uchun zarur bo’lgan moddiy va insoniy omillarning yaxlitligidir.

Iqtisodiy resurslarni uch toifaga bo’lish mumkin:

1. 
   Moddiy resurslar. Bularga tabiiy boyliklar, asbob-uskuna, mashina mexanizm, bino inshoat va har xil qurilmalar kiradi. Ular ishlab chiqarishning moddiy, buyumlashgan omilini tashkil qiladi
   
2. 
   Mehnat resurslari. Bularga mehnatga layoqatli aholi kiradi. Iqtisodiyot uchun resurs sifatida aholining faqat soni emas, balki uning bilimi ish tajribasi va mehnat mahorati ahamiyatlidir.
   
3. 
   Ishbilarmonlik qobiliyati. Bu tadbirkorlarning ishning ko’zini bilishi, ishlab chiqarish, tijorat, bank ishi va boshqa faoliyatni samarali boshqara olishi, tavakkalchiligi, zarar ko’rishdan qo’rqmasligidir.
   

Resurslarning so’nggi ikki turi ishlab chiqarishning shaxsiy insoniy omili hisoblanadi. Resurslar sarfi texnika-texnologiya darajasiga bog’liq bo’ladi. Bu daraja qanchalik yuqori bo’lsa ehtiyojlarni qondirish shu qadar kam resurs talab qiladi yoki aksincha. masalan, eski texnologiya sharoitida 10 so’mlik mahsulot olish uchun 1 kVt elektr energiya sarf qilinsa, ilg’or texnologiya sharoitida 0,5 kVt

sarflanadi, demak, energo resurs birligi evaziga 2 barobar ko’p mahsulot olinadi,

Resurslarning kamyobligi umumiy xodisa. Bu ekiladigan yerlarning er osti va er usti boyliklarning, mehnatga yaroqli aholi sonining cheklangan bo’lishi, energiya resurslarining etishmasligida ifoda etiladi. Masalan, keyingi 200 yil ichida er yuzasida istemolchilar soni 5 marta ko’paydi, ammo er sathi, tabiiy boyliklar ko’paygani yo’q. Er kurrasini 72% okeanlardan, 28% esa quruqlikdan iborat, ammo quruqlikni ham talay qismida yashab bo’lmaydi. Chunki, qumlik, sahro, suvsiz cho’li biyobon, osmono’par tog’lardan iborat. Sarf etilgan er osti boyliklarni umuman tiklab bo’lmaydi, ammo erning o’simliklar va xayvonot olamini tiklab bo’ladi.

Fan-texnika taraqqiyoti sharoitida malakali ish kuchi ham kamyob resursga aylanadi. Shunday sharoitlarda kishilar o’sayotgan ehtiyojlarni faqat mavjud resurslarga tayangan holda qondirishga harakat qiladilar.

3.