Iii-bob uglevodorodlarning galogenli hosilalari

4.4. To’yinmagan bir va ko’p atomli spirtlar

To’yinmagan bir va ko’p atomli spirtlarning tuzilishida gidroksil guruhi bilan birga qo’shbog’ va uchbog’lar ishtirok etadi.

To’yinmagan spirtlarning gomologik qatori allil spirtidan boshlanadi. CHunki vinil spirti beqaror bo’lganligi sababli mavjud bo’lmaydi, u tezda sirka aldegidiga aylanib ketadi:

To’yinmagan spirtlarni empirik, ratsional va sistematik nomenklaturalar bo’yicha nomlash mumkin.

T

o’yinmagan spirtlarni empirik, ratsional va sistematik nomenklaturalar bo’yicha nomlash

T

o’yinmagan spirtlarni to’yingan spirtlarni olish usullaridan foydalanib olinadi. Masalan. allil spirtini sanoatda allilxloridni gidrolizlash orqali olinadi:

P

ropargil spirti esa atsetilenga katalizator ishtirokida chumoli aldegidi biriktirib olinadi:
Bu jarayonni shu bosqichda to’xtatib qolish qiyin. Bu jarayonda asosiy mahsulot sifatida butindiol hosil bo’ladi.

T

o’yinmagan spirtlar kimyoviy xossalari jihatdan etilen yoki atsetilen birikmalarni hamda spirtlarning xossalarini namoyon qiladilar. Masalan, allil spirti gidroksil guruhi hisobiga oddiy va murakkab efir hosil qilishi, gidroksil guruhi galogenga almashinishi mumkin. Qo’shbog’ning hisobiga esa birikish jarayonlariga kirishishi mumkin:

To’yinmagan spirtlar orasida allil va propargil spirtining ahamiyati katta. Ular sanoatda turli qimmatli birikmalarni olishda xom ashyo sifatida ishlatiladi.