Ii. Модулни ўҚитишда фойдаланадиган интерфаол таълим методлари 13

1-масала.
“Болалар Холдинг компанияси” ХК ишлаб чиқариш салохиятини ошириш мақсадида, инвестиция лойихалари асосида қайта таъмирлаш ва модернизациялаш дастурини ишлаб чиқаришни қарор қилди. Унинг учун компания ўз маблағлари ва қарздорлик маблағларини холати ўрганиб чиқилди. Хисоб-китобларга асосан, қуйидаги натжалар олинди:
1. Компания ўз маблағларининг миқдори-2905,3 млн.с.
2. Қисқа муддатли мажбуриятлар: қарзлар, заёмлар, кредитлар-5960,3 млн.с.
3. Узоқ муддатли қарзлар: кредитлр, заёмлар-67803,1 млн.с.
Мазкур маълумотлар асосида қуйидагиларни аниқлаш лозим:
1) Жами қарздорлик ва мажбуриятлар миқдорини?
2) Компания ўз маблағлари ва қарздорлик маблағларининг мувофиқлигини?
Изоҳ: Агар компания ўз маблағлари ва қарздорлик маблағларининг мувофиқлиги 2дан паст бўлса ушбу кўрсаткич бўйича корхона тўлов қобилиятига эга эмас.

2-масала.
Корхона келгусидаги молиявий таҳдидларини ўсишини ёки камайишини, ўз мажбуриятларини бартараф этиш мақсадида, хисобот йилида ўз молиявий барқарорлигини хисоб-китоб қилиб чиқди. Хисоб-китоблар учун қуйидаги маълумотлар асос қилиб олинди:
1.Устав капитали, қўшилган капитал миқдори-1210,3 млн.сўм.
2.Корхонанинг тақсимланмаган даромади (фойдаси)-823,4 млн.сўм.
3.Корхона балансининг пассивлари (узоқ муддатли кредитлар, мажбуриятлар)-36301,7 млн.с.

Мазкур маълумотлардан фойдаланиб, корхонанинг молиявий иқтисодий фаолиятини ифодаловчи қуйидагиларни аниқлаш лозим?

1)Корхонанинг ўз маблағларининг жами миқдорини?
2)Корхонани баланслар бўйича мавжуд маблағлар миқдорини?
3)Корхонанинг молиявий барқорорлик холатини?
Изоҳ: Корхонани молиявий барқарорлик даражаси 0,5 кўрсаткичдан кам бўлса, корхона бу кўрсаткич бўйича барқарор эмас.
1-вазиятли топшириқ:
Гилам тўқиш цехи.
Хаким акани мактабга директор бўлганига 3 йил тўлди. Мактабнинг моддий таъминланганлик шароити унча яхши эмас эди. Синф хоналари ремонт талаб, парта ва стуллар эскирган, иситиш батареялари яхши ишламайди ва хакозо. Бунинг устига мактаб кутубхонасидаги фондлар эскирган, канцтоварлар егишмайди янгисини олишга эса маблағ йўқ эди.
Директор бўлмасидан олдин озроқ бизнес билан шуғулланган Хаким ака маблағ топиш йўлларини қидира бошлади. У бир гилам тўқувчи таниши Восит ака билан келишиб мактабнинг бўш ётган ката хонасини унга ижарага берди. Ахамиятга молик томони шундаки, ушбу қишлоқ ахолиси азалдан ўзининг гилам тўқиш санъати ва гилам тўқишдаги ўзига хос йўли билан машхур эди. Тез орада дастгохлар ўрнатилиб ишга тушириб юборилди. Ушбу цех тўқувчиларини асосан мактабни яқиндагина тугатган ёш қизлар ташкил қилишар эди. Бундан ташқари мактабнинг юқори синф ўқувчи қизлари ўзларининг касб амалиёти дарсларини шу ерда ўтказишар эди.
Хаким аканинг ушбу цехни йўлга қўйишдан мақсади хам жой ижарасидан тушган маблағ эвазига мактабнинг моддий таъминотини яхшилаш, хам ўқувчи қизларни касбга ўргатиш, уларнинг баъзиларини эса ишга жойлаштириш эди.
Бироқ, ушбу цех ишлаб чиқарган гиламларнинг бозори чаққон эмас эди. Улар сифати яхши эмаслиги, тўқиш технологияларига тўлиқ риоя этилмаганлиги, гиламлар дизайни стандартларга жавоб бермаслиги сабабли сотилмас эди.
Цех ишга тушишдан олдин тўпланган барча сармоялар сифатсиз гиламлар кўринишида ётар, бошқа хом-ашё сотиб олиш учун айланма маблағ йўқ эди. Хаким ака ва Восит акаларнинг боши қотган ва энди ишни қандай давом эттиришни билмай хайрон эдилар.